КПО ақшасы қалай бөлінеді және біз неге оларды көрмейміз?
Жер қойнауын пайдаланушы компаниялардың миллиардтаған әлеуметтік аударымдары ашық емес және жауапсыз пайдалануда.
Қаланың орталық бөлігінде құны 11 миллиард теңге болатын Шаған көпірінің құрылысына тапсырыс беруші, қала әкімдігі соңғы-үшінші қоғамдық тыңдауды қажетті нәтиже алу үшін ұйымдастырған. Залдағы орындардың бір бөлігін бюджет қызметкерлері, дайындалған депутаттар мен «Зашағаннан» оларға көпір қажет екенін айту үшін келген адамдар алды.
Олардың сөздерінен тапсырыс беруші – әкімдіктің қандай позицияда тұрғанын сезу оңай болды. Олардың бірі көпір салу керек екенін дәлелдеп: «Дауласу неге керек! Бұл біздің ақша емес, бұл КПО ақшасы!»деп айтумен болды.
Себебі әкімдіктегілердің өздері қазақстан жерінен алуға болатынның бәрін алып жатқан, мұнай-газ кен орындарын игерумен айналысатын компаниялар ақша төлеуі тиіс деп ойлайды. Және де бұл жер қойнауын пайдаланушылардың әлеуметтік аударымдарына деген көзқарасымен олар бұл орасан зор ақшаға қалай қарайтындарын көрсетеді.
БҰЛ КІМНІҢ АҚШАСЫ?
«Қарашығанақ петролеум оперейтинг» компаниясы (ҚПО) Қазақстан үкіметімен жасалған келісім-шарт бойынша Қарашығанақ кен орнын әзірлеу құқығы үшін БҚО халқы үшін әлеуметтік объектілерге жыл сайын 30 млн.доллар төлеуге міндетті. Бұл ақшалар сізбен-біздікі, облыстың барлық тұрғындарының ақшасы, осы жерден нүкте қоямыз.
2018 жылы ҚПО облыс үшін жалпы құны 12 миллиард теңге болатын 32 әлеуметтік нысанды іске қосты. (Автомобиль жолдары саласында — 17 нысан, ТКШ және энергетика саласында — 8 нысан, білім саласында — 4, Ішкі істер және Спорт және құрылыс саласында – 1 нысан).
2017 жылы КПО 10 млрд.теңгеге 36 әлеуметтік нысан салды.
2016 жылы КПО б.в. компаниясынан коммуналдық меншікке жалпы сомасы 8 млрд.теңгеге 7 әлеуметтік нысан (сумен жабдықтау, автомобиль жолдары, білім беру салаларында) қабылданды.
Осы сандар бойынша ҚПО жыл сайын БҚО-да әлеуметтік нысандардың құрылысына көбірек ақша жұмсайтынын көруге болады. Сол себепті де жемқорлардың араны ашылып жатқан болар.
Айта кетерлігі, жер қойнауын пайдаланушылардың төлем ретінде кен өндіру құқығының төлемі үшін келіп жатқан бұл ақшалардан бөлек. КПО б.в. басқа, тағы 33 компанияның облыстың әлеуметтік дамуына ақша аудару міндеттемесі бар.
2018 жылы ең ірі сома «Жайықмұнай» ЖШС-дан — 360.8 миллион теңге, ЖШС «Еврохим-Каменковская» мұнай-газ компаниясыныан – 220.1 млн теңге,
«Орал Ойл энд Газ «ЖШС –115.3 млн. теңге,» Карповский северный «ЖШС — 45 млн. теңге және» СекваПетролиум «ЖШС –36 млн. теңге.
Жоғарыда аталған компаниялардың бұл аударымдары олар өндірген шикізаттың көлеміне байланысты. Олар жыл сайын көбейп келеді.2018 жылы олардан облыстың қазынашылық шотына 787.7 млн. теңге түсті Ал 2017 жылы олар 496.1 млн. теңге төледі-шамамен бір жарым есеге артық!
Егер мұны әлеуметтік бағдарламалар бойынша ҚПО-ның жыл сайынғы міндеттемесінің сомасымен бірге шағын 800 млн.теңге құрайтын болса, онда бұл өңірдің әлеуметтік дамуына бағытталған шамамен 13 миллиард теңге (немесе 33.4 млн. доллар). Бұл облыс бюджетінің оннан бір бөлігі.
Бұл немен теңеседі? Мысалы, облыс бюджетінен білім беру саласын жылға ұстауы-бұл шамамен 18 млрд.теңге. Ал денсаулық сақтау саласын ұстау-3.8 млрд.теңге. Яғни, КПО әлеуметтік аударымдарымен облыстың барлық мед.мекемелерін үш жыл қатарынан қамтуға болады!
«АҚША ҚАЙДА, ЗИН?»
Бұл жағдайда» Зина » — бұл ақшаны тиімді басқару үшін жауапты облыс әкімдігі. Және облыс тұрғындарының алдында оларды пайдалану туралы ұдайы есеп беруге міндетті. Бұл жерде өндіруші салалар қызметінің ашықтығы бастамасы (ӨСАБ) және ҚР Президенті әкімшілігінің жергілікті билікке осы бастаманың талаптарын орындау туралы тапсырмалары туралы еске салу орынды. Атап айтқанда-жер қойнауын пайдаланушылардың әлеуметтік аударымдарын жұмсаудың ашықтығы мен тиімділігін қамтамасыз ету. Әкімдер жер қойнауын пайдаланушы компаниялардың әлеуметтік аударымдарынан өңірлердің әлеуметтік дамуына жұмсалған қаражат туралы халыққа есеп беруге міндетті. Өңірдің әлеуметтік дамуы бойынша ұсыныстар мен жоспарларды талқылау үшін бизнес пен азаматтық қоғамды тарту.
Бірақ, билік бұл туралы ештеңе жасамайды. Бірақ өз есептерінде осы бастама бойынша кеңеске әкімдік ҚПО қаражатына салынған сомаларды және әлеуметтік нысандарды аударады. Өткен жылы басқа 33 жер қойнауын пайдаланушы компаниялардан түскен екі миллион доллардың қайда кеткендігі туралы, мәліметтер еш жерде табылмады.
Ағымдағы жылдың мамыр айында облыс әкімінің орынбасары Ғали ИСКАЛИЕВ хаттамалық шешіммен жер қатынастары басқармасының басшысы Әлия МҰХАНБЕТЖАНОВАҒА жер қойнауын пайдаланушылардың әлеуметтік аударымдарын пайдалану туралы қоғамдық тыңдау өткізуді міндеттеді. Бұл тыңдаулар өткізілген жоқ. «Біз заңгерлермен оларды қалай өткізетініміз туралы, кеңесеміз», – деп жауап берді маған Мұханбетжанова.
КПО-да не ойнайды?
«Қарашығанақ петролеум оперейтинг» Әлеуметтік және инфрақұрылымдық жобалар бойынша жергілікті қоғамдастықтармен кездесулер өткізді ме? -деп сұрайды билік пен компаниялардың өндіруші салалардың ашықтығы бастамасын қалай атқаратынын қадағалап жүрген (ӨСАБ)»Эхо» қоғамдық бірлестігі өз сауалнамасында. Бұл компания іске асырылған жобалар туралы, жобаларды жоспарлау және таңдау, жобалардың нәтижелерін мониторингілеу және бағалау бойынша ақпараттық кездесулер өткізді ме? КПО б.в. Әлеуметтік және инфрақұрылымдық жобалар мәселелері бойынша жергілікті халықтың пікірін жинайды ма? ҚПО жергілікті ҮЕҰ осы жобаларды талқылауға тартыла ма?
Жоқ, КПО б. в. бұл ойындарда өндіруші компаниялардың ашықтық бастамаларында ойнамайды. Жоғарыда аталғандардың бірде-бір сұрағына, мен оң жауап бере алмадым.
Ал бұл компанияның әкімшілігі қалай ойнайды? Және кімнің жағында? Ол жерден көрінбейтін байлықтарды алатын облыс халқы жағынан емес, мен мұны барлық жауапкершілікпен айта аламын. КПО әлеуметтік бағдарламасының қаражатына жөнделетін жолдардың сапасын көрейік. Тапсырыс беруші ретінде ол мердігерлік ұйымдардың өз жұмысын сапалы орындауға мүдделі емес. Және де олардың барлық объектілері бойынша.
Бұрынғы құрылысшылар әлеуметтік нысандарға тапсырыс беретін бөлім сыбайлас жемқорлыққа шалдыққан деп мәлімдейді. Және бұл бұрынғы облыс әкімі Күлгіновтың басшылығы кезінде болды. Бұған қала әкімдігінің бұрынғы шенеуніктері осы бөлімнің өзінде ҚПО-да жұмыс істейтіні дәлел бола алады. Сондықтан да, олар мердігерлердің бүкіл қателеріне көзін жауып қарайды.
Қазіргі әкім командасы шешім қабылдау, КПО аударымдарына қандай әлеуметтік нысандарды салу компанияның өзіне кеткенін айтады. «Қазір КПО өзі жобалап, өзі салынып жатыр, нәтижесінде біз өте қымбат және пайдасыз нысан аламыз, көп жағдайда жергілікті бюджет есебінен өте қымбатқа түсетін сарайлар алудамыз», – деді әкімдіктің дереккөзі.
Тамара ЕСЛЯМОВА
Егер сіздің маған сұрағыңыз болса, Tamara_yeslyamova Инстаграмына жазыңыз
Немесе менің Фейсбук парақшама
Немесе Ватсап 777 761 02 61
