ҚР-да міндетті вакцинацияға қарсы петициядағы өтірік пен манипуляция
28 сәуірде CitizenGO платформасында Қазақстан азаматтарының профилактикалық егулерді алу құқығын өзгеріссіз қалдыру қажеттігі туралы петициямен қол жинау іске қосылды (бұл «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодекстің жаңа редакциясын қарастырады).
Петиция әлеуметтік желілерде кең қоғамдық резонанс тудырды (127 мың қол), оның ішінде құқықтық дәлелдерден басқа, жалпы вакцинация тиімділігіне қатысты бірқатар бір мағыналы емес тұжырымдардан тұрады. Біздің ойымызша, петиция авторлары қозғаған құқықтық аспект фактчекерлік емес, жеке заңдық бағаға лайық, өйткені БҰҰ-ның әр түрлі елдерінде вакцинация туралы әр түрлі заңдар бар.
Біз өз кезегінде нақты негізді білдіретін бірқатар тұжырымдардың шынайылығын тексердік. (Бұрын FactCheck.kz Билл Гейтс айналасында конспирологиялық теорияларды бөлшектеді, ол сондай-ақ Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ДДҰ саясатына байланысты петиция авторлары айтты.)
Нәтижесінде, петиция кем дегенде 5 манипуляциялық тұжырымдарды және 6 жалған тұжырымдарды қамтитыны, сондай-ақ конспирологиялық теорияларға, өтірік және ғылыми емес деректерге сүйенетіні анықталды. Төменде-егжей-тегжейлі және тәртіп бойынша талдаймыз.
Бекіту: Бірде-бір вакцина мүлдем қауіпсіз емес
Вердикт: Манипуляция
Кез келген медициналық араласу жанама әсерлерге әкелуі мүмкін, яғни 100% қауіпсіз емес. Осы себепті, фармацевтикалық препараттың қауіпсіздігін бағалай отырып, мамандар ешқандай абсолютті шаманы емес, жанама әсерлері мен осы препаратқа арналған аурудың симптомдары арасындағы арақатынасты ескереді.
Нарықта препараттың болуы (біздің жағдайда — вакцина) бүгінгі күні оның жанама әсерлері тым айқын емес және ауру белгілеріне қарағанда аса маңызды емес екенін білдіреді, демек, препарат — қауіпсіз.
Мұндай қорытынды ұзақ клиникаға дейінгі және клиникалық зерттеулер негізінде жасалады. Клиникаға дейінгі кезеңде вакциналар, мысалы, «жақсы модельдер» болуы және адам ауруының негізгі параметрлерін жаңғыртуы тиіс жануарларға тестіленеді.
Үш сатылы клиникалық сынақ кезеңінде вакциналарды жанама әсерлері мен олардың жиілігін белгілей отырып, мыңдаған еріктілерге тестілейді. Нәтижесінде препаратқа нұсқаулықта қарсы көрсетілімдер мен ескертулер пайда болады. Кез келген вакцина жанама әсерлерді тудыруы мүмкін, алайда олардың көпшілігі әлсіз көрінген және бірнеше күн ішінде өтеді
Егер сынақ кезеңінде вакцина құрамына қауіпсіздікті арттыру мақсатында өзгерістер енгізілсе, зерттеу үдерісі-толық немесе ішінара-қайтадан қайталанады. Препаратты нарыққа шығарғаннан кейін өндірушіде ауруды емдеу үшін бұрын пайдаланылған дәрілермен салыстыра отырып, оның қауіпсіздігі туралы есептер жасау және сирек жанама реакцияларды тіркеу міндеті қалады.
Бекіту: Ресей Денсаулық сақтау министрлігі кез келген вакцинамен егілген бала егуден кейін бір ай ішінде қайтыс болып кетуі мүмкін екенін мойындайды
Вердикт: Өтірік
2019 жылы Ресей Денсаулық сақтау министрлігі вакцинадан кейінгі асқынуларды тексеру және алдын алу бойынша әдістемелік ұсынымдарды жариялады. БАҚ тек кәсіби регламентті зерделеп, онда «Тергеуге жататын күрделі Иммундаудан кейінгі жанама көрініс (ИКЖК) вакцинадан кейінгі асқыну (ВКА) тізбесі мен даму мерзімдері» атты кестені тапты. Онда егумен уақытша байланысы бар өлім-жітім жағдайлары туралы жазылған. Бұл жоғарыда келтірілген петициядағы тезис шыққан ондаған материалдар үшін себеп болды.
Шын мәнінде, бұл кестенің мағынасы міндетті түрде тексерілуі тиіс вакцинадан кейінгі асқынулар шеңберін бейнелеуге ғана. Бұл ретте сол құжатта вакцинадан кейінгі асқынулар (өз атауына қарамастан) вакцинамен немесе вакцинациялау процесімен себеп-салдарлық байланысы болмауы мүмкін екендігі атап көрсетіледі.
Иммундау медициналық тұрғыдан қолайсыз көріністердің дамуына әкелуі мүмкін кездейсоқ аурумен немесе фондық патологияның өршуімен уақыт бойынша сәйкес келуі мүмкін, деп түсіндіреді дәрігерлер.
Келесі күні БАҚ-та жанжал материалдарынан кейін Ресей Денсаулық сақтау министрлігі теріске шығарды. Журналисттерге медициналық құжатты дұрыс түсіндірмеу туралы айтып, Денсаулық сақтау министрлігінің өлім-жітім екпелерінің тізімін құрғаны туралы хабарламалары мүлдем қате деп аталды. Ведомствода «қазіргі уақытқа дейін вакцинациямен байланысты бірде-бір өлім жағдайы тіркелмегенін» атап өтті.
Бекіту: Кениядағы әйелдерді жаппай стерилизациялау сіреспеге қарсы вакцинация түрінде жүргізілді
Вердикт: Өтірік
ДДҰ алғаш рет 1995 жылы туберкулезге қарсы вакцинаның қауіпсіздігі туралы қауесетті жоққа шығарды. Халықаралық ұйым сіреспеге қарсы вакцинада АХГ (адамның хорионикалық гонадотропині – жиі «жүктілік гормоны» деп аталады) гормонының ешқандай іздері жоқ екенін талап етеді — мұндай қорытындыларға бүкіл әлем бойынша бірден бірнеше зертхана келді.
Бұл зомби-фейк 1994 жылдан бастап өз тарихын жүргізеді, онда үнді ғалымдары «Әйелдерде жүктіліктің алдын алатын вакцинаны» сынап көрген. Идея тасымалдаушы ретінде сіреспе анатоксинін қолданып, жүктілік басталғаннан кейін пайда болатын АХГ-гормонның суббірлігін ағзаға жеткізу болды. Нәтижесінде иммундық жүйе жүктілік кезінде осы гормонды жоюға үйренеді. Айтпақшы, ДДҰ бұл зерттеуге ешқандай қатысы жоқ.
АҚШ-та орналасқан Human Life International аборттарға қарсы Рим-католиктік белсенді ұйым осы зерттеулерден бас тартып, Конгрессті Мексикадағы сіреспеге қарсы вакцинация бағдарламасын тексеруге шақырды-бұл вакцина құрамында АХГ бар және әйелдерді бедеулік етеді. Әлемнің басқа елдері (соның ішінде, көптеген африкалық) резонансының арқасында бұл ойды өз болмысына да үлгі ете бастады. Бірақ бұл да өтірік.
Бекіту: VAERS сәйкес, 2006 жылдан бастап 2019 жылға дейін АҚШ-та АПВ (Адам папилломасының вирусы) екпеден кейін 3000 мүгедек болды, 480 қайтыс болды, 300-ден астам жатыр мойны дисплазиясы пайда болды және 400-ден астам жатыр мойны обыры пайда болды
Вердикт: Өтірік
VAERS-вакцинациядан кейін пайда болатын жағымсыз құбылыстар туралы америкалық мемлекеттік хабар жүйесі. Осы жүйенің мәліметтеріне сәйкес, 2006 жылдан бастап 2019 жылға дейін АҚШ-та АПВ екпеден кейін 1153 мүгедек, 232 қайтыс болған, 171 жатыр мойны дисплазиясы және 56 жатыр мойны обырының жағдайы туралы хабарланған болатын.
ресми сайтта исклеймер сөзбе-сөз дәйексөзге лайық: «VAERS есептері вакцинаның қауіпсіздігін бақылау үшін өте маңызды болғанымен, олар вакцинаның себебі болып табылатындығын немесе аурудың немесе жанама әсердің дамуына ықпал ететінін анықтау үшін өздері пайдаланыла алмайды. Есептерде дәлел толық емес, кездейсоқ немесе тексерілмеген ақпарат болуы мүмкін. VAERS есептер көп бөлігі ерікті болып табылады, демек, жалған болуы мүмкін. Бұл деректер ғылыми мақсатта қалай пайдаланылуы мүмкін?»
Бекіту: «ұжымдық иммунитет» ұғымы сіреспеге, дифтерияға (дифтериядан-ескерт) аурудың айқын белгілері болмаса, еркін қозғалып, адамдарға жұқтыруын жалғастыра алмайды
Вердикт: Манипуляция және өтірік
Бағаналы жағдайда ұжымдық иммунитет қалыптаспайды, өйткені инфекция адамнан адамға берілмейді: жұқтыру қоршаған ортадан ғана жүреді. Алайда, сіреспенің осы ерекшелігі оған өте маңызды вакцинация жасайды.
Егер айналаңыздағы барлығы егілген болса да, сіздің жеке тәуекелдер төмендемейді. Сонымен қатар, ауырған ауру сізді де, айналасындағыларды да қайта жұқтырудан қорғамайды. Вакцина бүгінгі күні сіреспеден қорғаудың бірден-бір тиімді тәсілі болып табылады.
Дифтериямен тарих қиын, бірақ бүгінде ғалымдарға белгілі: дифтериядан вакцинация қолданылатын жерде ұжымдық иммунитеттің әсері байқалады.
Вакцина құрамында дифтерияны тудыратын бактерияның залалсыздандырылған уы (анатоксин) бар. Вакцинациядан кейін ағза табиғи бактериялық токсинді залалсыздандыратын антиденелерді синтездейді, бірақ бактерияның өзі емес. Демек, егілген адамдар айналасындағылардың дифтериясын жұқтыруды жалғастыра береді деп күтуге болады, себебі олардың вакцинадан кейінгі иммунитеті бацилланың өзін емес, оның уын бейтараптандырады(ол аурудың ауыр клиникалық көріністерін тудырады).
Алайда дифтерия вакцинасын жаппай енгізгеннен кейін инфекцияның таралуы төмендеуде. Ғалымдар бұл парадоксты былай түсіндіреді: жұтқыншақта тұру үшін, дифтерия оның токсинін қажет, бірақ вакцинадан кейінгі иммунитетке байланысты (бөлінетін токсиннің алғашқы порцияларын бірден бейтараптандырады) бактерия белсенді көбеюге және таратуға кірісе алмайды. Осылайша, вакцина егілген дифтерияның басқа түріне берілуінен және жұқтырудан емес, ауру симптомдарының дамуынан қорғайды.
Бекіту: Егілмеген адамдар сондай-ақ В гепатитін мектеп ортасында жұқтыру қауібін төндірмейді <…> В гепатитін жұқтырудың негізгі жолдары-жыныстық жол, қан арқылы, сондай-ақ медициналық емшара кезінде стерильді емес медициналық құралдарды пайдалану салдарынан
Вердикт: Манипуляция
В гепатиті шын мәнінде ағзаға, негізінен, қанмен немесе жыныстық жолмен байланыста болады. Алайда, сонымен қатар инфекция жұқтырылған анадан (құрсақта немесе босану кезінде) берілуі мүмкін.
Бұл ретте, ДДҰ мәліметтері бойынша, науқас анадан жұқтырған нәрестелердің 90% – ында созылмалы гепатит дамиды. Ересектерде созылмалы аурумен жұқтыру жағдайының 2-6% ғана аяқталады. Сондықтан В гепатитінен вакцинация Ұлттық егу күнтізбесінің маңызды бөлігі болып қалады — оқушыларды немесе ересек адамдарды қорғау үшін емес, нәрестелердің денсаулығын қорғау үшін.
Егер В гепатиті созылмалы түрге көшсе, одан әрі болжам қолайсыз, деп жазады «Биомолекула» ғылыми-көпшілік сайтының авторлары. Олардың айтуынша, келесі бес жыл ішінде 8-20% ықтималдығы бар бауыр циррозы дами алады. Сонымен қатар, жыл сайын цирроз аясында 1-5% жағдайда бауыр обыры дамуы мүмкін.
Бекіту: Полиомиелит 1996 жылдан бері елімізде мүлдем жоқ
Вердикт: Манипуляция
Полиомиелит-жұлын миының сұр затының мотонейрондарын, перифериялық параличтің дамуымен бас ми діңінің қозғалыс бас сүйек нервтерінің ядроларын зақымдайтын жіті вирустық жұқпалы ауру.
«Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы полиомиелиттен азат ел болып табылады. Алайда, Қазақстанда халықтың көп қоныс аударуын ескере отырып, полиовирус елге оңай әкелініп, егілмеген халықтың арасында тез тарала алады», — деп атап өтті Денсаулық сақтау министрлігінде.
«Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы полиомиелиттен азат ел болып табылады. Алайда, Қазақстанда халықтың көп қоныс аударуын ескере отырып, полиовирус елге оңай әкелініп, егілмеген халықтың арасында тез тарала алады», — деп атап өтті Денсаулық сақтау министрлігінде.
Әлемде бірінші типті жабайы полиовирус таралуы жалғасқан екі ел ғана қалды және екеуі де Қазақстан шекарасына жақын орналасқан — Ауғанстан мен Пәкістан. Біздің республикамыздағы екі елмен тұрақты әуе қатынасы жолға қойылған.
«…жаппай вакцинацияны бүкіл ғаламшардың ауқымында аяғына дейін жеткізу өте маңызды, әйтпесе, сырттан әкелінген жағдайлар пайда болады, олар пайда болған кезде мыңдаған адамға жұқтыру үшін жеткілікті болуы мүмкін», — дейді полиомиелит туралы айтқан «Биомолекулалар» авторлары .
Бекіту: осы балалар ауруларын ауыстырғаннан кейін (қызылша, қызамық, паротит, көкжөтел- ред.ескерт.) өмір бойы иммунитет қалыптасады
Вердикт: Манипуляция
Қызылшамаен ауырған адам шын мәнінде осы аурудан өмір бойы иммунитет алады. Сонымен қатар аурудан кейін 2-3 жыл бойы адамда иммуносупрессия сақталады.
FactCheck.kz қызылша жасушалар иммундық жүйесін әлсіреткені соншалық, оларқазірдің өзінде ағзадағы кездесетін басқа да патогендермен қалай күресу керек екенін «біледі» деп жазады.
Қызамық та (Қызамық-бұл контагиозды вирустық инфекция) өмір бойы иммунитет береді, алайда кейбір басқа инфекциялар қызамықтан клиникалық ажыратылмайтын болғандықтан, қызамық ауруының тіркелген фактісі иммунитетке кепілдік бермейді, деп ескертеді мамандар.
«Жалпы, табиғи жолмен пайда болған инфекция аурудың қайталанған жағдайлары тіркелген болса да, ауруға қарсы өмір бойы қорғаныс береді», – деп жазады ДДҰ паротитке қатысты. Вакцинация да, не бастан кешкен көкжөтел де ауруға немесе реинфекцияға қарсы өмір бойы қорғаныштық иммунитет бермейді, бірақ кез келген кейінгі ауру жеңіл ағымға бейім болса да.
Бекіту: БЦЖ туберкулезден қорғайды
Вердикт: Өтірік
«БЦЖ (БЦЖ дегеніміз не-BCG-Bacillus Calmette, яғни Кальмет-Герен бацилласы) жұқтырудан қорғайды деп саналды және микобактериялар ағзаға қоныстануы мүмкін. Бірақ соңғы мәліметтер екпенің қорғанысын береді, ал кішігірім болса да жұқтыру қаупін 20% — ға төмендетеді», — деп жазады Meduza ДДҰ-ның туберкулезге қарсы жаһандық күрес туралы баяндамасына сілтеме жасай отырып.
БЦЖ вакцинасы туберкулездің ең ауыр түрлеріне қарсы жоғары тиімділікке ие — мысалы, туберкулез менингит және милиарлық туберкулез. Алайда егу негізінен балалар үшін жұмыс істейді: нәрестелердің тиімділігі 82% – ға жетеді, ал мектеп жасына қарай 64% – ға дейін төмендейді. 16 жастан 36 жасқа дейін вакцинаны жұқтыру қаупі жоғары адамдар ғана алады.
Бекіту: Кез келген вакцинация <…> адъювант есебінен улы әсерлерді көтереді
Вердикт: Өтірік
Адъювант (adjuvant) — иммуногенмен бір мезгілде енгізу кезінде иммундық жауапты күшейту үшін пайдаланылатын заттардың қосындысы немесе кешені.
Біріншіден, вакциналардың едәуір бөлігінде адъюванттар жоқ. Бұл заттар құрамында жоғары тазаланған антигендер (Б гепатиті, ВПЧ) немесе анатоксиндер (дифтерия, сіреспе) кіретін вакциналар ғана иммундық жауапты күшейтеді.
Екіншіден, көбінесе вакциналарда адъювант ретінде алюминий гидроксиді немесе фосфаты қолданылады. Алюминий уақытпен тексерілген және жақсы зерттелген. Оның қауіпсіздігінің негізі-биожетімділігі (жүйелі қан айналымына жеткен өзгермеген дәрінің енгізілген дозасының шамасы). Мұнда ғалымдар мен медиктер тобы вакцинаны енгізу кезінде 5 кг салмағы бар бала үшін алюминий адъюванттың дозасы қауіпсіз диапазонға кіретінін және тін жинақталуын тудырмайтынын көрсететін егжей-тегжейлі есептерді келтіреді.
Ақпарат көзі: factcheck.kz
