«Мен адамдардың дәрігерлерге құрметпен қарауын қалаймын»

Қиын уақытта адамның ең маңызды қасиеттері көрінеді, нағыз кейіпкерлер пайда болады. Бұл дәрігерлер, еріктілер, әлеуметтік жауапты кәсіпкерлер, олар пандемия кезінде жақындарына көмектесіп, әлемді жақсы және мейірімді етеді!

Kaspi.kz әлеуметтік желілерде «Алғыс эстафетасын» іске қосты. Біздің әрқайсымыз ресми парақта Kaspi.kz Instagram-да ол осындай кейіпкерлер туралы айтып, барлығына «Рахмет»айтуға мүмкіндік береді!

Біз Арман Қасымов туралы айтқымыз келеді. Арман Теңіздегі мұнай компаниясында қаржыгер болып жұмыс істейді, ал бос уақытында «Жедел жәрдем»дәрігерлеріне көмектеседі.

– Арман, шыққан отбасыңыз туралы айтсаңыз? Сізде қандай білім бар?

– Мен әжеммен өстім. Ол қаржыгер болды, қалалық, содан кейін Гурьев қаласындағы облыстық қаржы басқармасында жұмыс істеді. Оның кумирі Дінмұхамед Ахмедұлы Қонаев болды, ол менің сол кісіге ұқсауымды, адал болуымды және көп жұмыс жасауым керек екенін айтты. Жазғы демалыста әжем мені мектепте химия мен биологиядан сабақ берген үлкен әпкесіне ауылға апарды. Әжем енді жоқ, ал оның әпкесі 90 жаста және ол әлі де коммунистік мұраттарға адал. Бұл екі адам мені өсірді.

Мектептен кейін мен Астрахань мемлекеттік медицина академиясына түстім. Көп ұзамай онда оқу ақысы бірнеше есе өсті, менің отбасым үшін бұл өте қиын болды, Мен қайтып келдім. Кейін Мәскеу университетіне қаржыгер ретінде оқуға түстім.Бірақ, қайтып оралдым, өйткені әкем, ол мұнайшы-бұрғылаушы еді, өмір бойы отбасындағы басты табыс табушы, қатты ауырып қалды, мен жақындарыма қолдау көрсетуім керек еді. Бірақ оқуымды тастап, сырттай оқуға ауыстым, Қашағанда қоймашы болып жұмыс істедім.

– 18 жасыңызда «Жедел жәрдемге» ерікті ретінде келгеніңіз қалай болды?

– Бірде әжемнің қан қысымы көтеріліп кетті. «Жедел жәрдем» шақырдық, көлік көпке дейін келмеді. Келесі күні мен «Жедел жәрдем» станциясына ұрыссуға бардым. Бас дәрігер жай шаршап қана қоймай, қажып кеткен. Оған қарап, мен жанжалдасқым келмей қалды, мен жай ғана сұрадым, неге «Жедел жәрдемді» ұзақ күтуге тура келеді? Ол қоңыраулар көп екенін және бригадалар мен машиналар аз екенін түсіндірді. Шақыртулар арасындағы бригада көліктің доңғалағын ауыстырып, салонды дезинфекциялап және тағы басқасына үлгеру керек. Біз екеуміз де үнсіз қалдық, ол темекі шегіп, «Арман қалай ойлайсың, біз не істей аламыз» деп кеңес сұрады.

Мен былай дедім: «Ал мен сізге көмектесетін боламын! Мен өзім ақша табамын, оқуымды төлеймін, отбасыма көмектесемін және ай бойы демаламын, неге бұл уақытты пайдалы нәрсеге жұмсамасқа».

Мен үйде әйелдердің медициналық халатын таптым (әлі күнге дейін бәрі мені сол халатта еске алып күледі) және келесі күні таңертең станцияға келдім. Бас дәрігер таң қалды, мен келеді деп күтпеген. Алдымен мен машиналарда шақыртулар арасында салондағы қан, кір, құсықтарды жудым. Мен дөңгелекті немесе жарық шамын да ауыстыра аламын, бригадаға арналған тағамды жылытып, шәйнек қойдым. Содан кейін олар маған дәрі-дәрмектерді жинауды сеніп тапсырды: мен дәріханаға бардым, ол маған тізім бойынша дәрі-дәрмектер, таңу материалдарын берді, дәрігерге тек тексеретін.

— Сізді шақыртуларға алған жоқ па?

– Басында алған жоқ. Бірақ бір қыста тұмаудың өршуі болды. Ал желіге барлығы 9 «Жедел жәрдем» көлігі шықты. Салыстыру үшін-қазір бізде 46 машина жұмыс істейді және барлығы толық жұмыста. Мен тек вахтадан келдім, станцияға келсем, ал олар маған айтады-жиналыңыз, бригададағы санитарды ауыстырасыз. Зембілдерді, бикстерді (дәрі-дәрмектерге арналған дөңгелек металл контейнерлер, дәрігерлер оларды «мантоваркалар» деп атайды) алып жүру керек болды. Ең бастысы, маған: «Ешқайда кіріспе және ештеңеге тиіспе» деді.

Желіде жүріп мен минуттың өте көп екенін түсіндім. Бір минут ішінде адамды құтқаруға немесе жоғалтуға болады. Сондықтан мен өзімнің бригадамда әрқашан бәрі қолында болуын қамтамасыз етуге тырыстым.

Сондықтан мен жедел жәрдемде үш жыл бойы вахтадан келген кезде шақыруларға бардым. Бұл туралы достардан аз адамдар білді. Содан кейін Қашағанда бірге жұмыс істеген бір британдық атыраулық «Ақ Жайық» газетіне мен туралы айтып берді, сосын бәрі мені саусақтарымен көрсете бастады. Біз науқасқа көмек көрсету үшін келеміз, ал олардың назары маған ауысады сен «сол жігітсің» ғой? Суретке түсуді сұрайды. Маған бұл ұнамады, өйткені мен бұл жұмысқа басқаша мән бердім. Бір кездері тіпті шығуды тоқтаттым.

– «Жедел жәрдемде» қанша уақыт тегін жұмыс істейсіз?

– 12 жыл. Мен вахтада болмаған кезде, барлық уақытта жедел жәрдемдемін. Осы уақыт ішінде әртүрлі жағдайлар болды. Бір күні шұғыл шақыру түсті – тас жолда бірнеше көліктің қатысуымен болған апат. Біз бірінші болып келдік, онда қаза болғандар, зардап шеккендер көп болды. Олар станциямен байланысқа шықты-басқа бригадалар да көмекке келе жатыр деді, бірақ әлі алыста. Дәрігер: «Арман, сұрыптауды баста» (бұл дегеніміз – кімнің ауырлық дәрежесін анықтау керек), мені бұған үйретті. Мен сұрыптау жүргіздім, егер сіз оларға дереу көмек көрсетпесеңіз, онда басқа бригадалар келгенге дейін олар тірі қалмайды. Мұндай жағдайда қарап тұру мүмкін емес. Сондықтан мен білгенімнің бәрін жасай бастадым, Дәрігерлермен айқайлап сұрап қоям-мен дұрыс істеп жатырмын ба – Олар жауап берді – бәрі дұрыс! Мен басқа жедел жәрдем бригадалары келгенге дейін екі ауыр науқастың жағдайын тұрақтандыра алдым.

Енді мен дефибрилляторды қосып, интубацияға арналған құралдарды дайындай аламын, қашан және не беру керектігін білемін.

– Ал сізден басқа «Жедел жәрдемде» еріктілер бар ма?

– «Ақ Жайық» басылымынан кейін көпшілік еріктілер болғысы келді. Негізінен, бұл дағдарыс жағдайына тап болған адамдар, «Жедел жәрдемде» жақындарының өмірі үшін қалай күрескенін көрді. Станцияда бір уақытта 30 ерікті жұмыс істеген сәт болды. Бірақ шақыртуға өздерін жақсы көрсеткен ең тәжірибелі адамдар ғана жіберіледі.

Мұндай «еріктілер» бар, олар тек әдемі суретке түсіп, олар туралы айтып, жазғандарын қалайды.Тек «таза» жұмыс сұрайтындар да бар. Олар үйсіз адамдармен, алкаштармен және астарына жіберетін адамдарға бармаймыз дейді. Бірақ бұл қалыпты жағдай, жедел жәрдемде және таза жұмыс та бар – мысалы, біреулер карантинге дейін Инстаграмдағы біздің Жедел жәрдем станциясының парақшасын ашып, біздің дәрігерлердің қандай жұмыс істейтінін көрсету үшін жүргізе бастады.

Жалпы, Жедел жәрдемдегі жағдай жақсарып келеді. Бұрынғыдай адамдар жетіспеушілігі жоқ. Дәрігер, «Жедел жәрдем» фельдшері кәсібінің маңыздылығы біздің Атырау медициналық колледжінің түлектері арасында танымалдығы артты. Егер бұрын мұнда ешкім жұмыс істегісі келмесе, енді олар өздері келіп, қабылдауды сұрайды.

– Карантин кезінде не істедіңіз?

Қазір мен Теңізде жұмыс істеймін. Маусым айында мені сол жерден ОНМК (ми қан айналымының жедел бұзылуы) деген күдікпен алып келді. Ауруханада жатқанда, медбике қыздардың ауыр оттегі баллондарын бесеулеп көтеріп жатқанын көрдім.

Мені босатқан кезде мен Facebook-те жаздым-қызыл аймақта жұмыс істеу үшін ерікті санитарлар қажет! Бірінші болып екі жігіт пен екі қыз жауап берді. Мен оларға ескерткенмін-егер біз сол жерге барсақ, онда біз ауырып қаламыз, сондықтан үйге жақында оралмаймыз. Олар келісті, ал дәрігерлер біздің көмегімізді қабылдауға мәжбүр болды.

Есіңізде болса, «Қатардағы Райанды құтқару» фильмі? Одақтастар Нормандияға келген кезде эпизод бар, оларды пулеметтен атып, бәрі өледі. Ауруханада шамамен сондай болды. Медбикелер жүгіреді, біз жүгіреміз. Үшінші палатаға баллон! Жүгіре жөнелеміз, кешігіп қалдық… Басқа палатадан «Шұғыл баллон!» біз сонда жүгіреміз. Бұл режимде барлығы осылай жұмыс істеді

– Сіз жұқтырудан қорықпадыңыз ба?

– Барлығы қорқады, не істеу керек. Мен тіпті қай уақытта жұқтырғанымды білемін. Біз баллонды бір әжеге әкелдік, ол өте ауыр халде болды. Ал біздің әріптесіміз екеуміздің көзілдірігіміз тұманданып кетті, біз ештеңе көрмейміз. Дәрігерлерде көзілдіріктің терлетпеудің жолдары бар. Бірақ төтенше жағдайда, сіздің алдыңызда адам қиналып жатқан кезде, бұл туралы ойлануға уақыт жоқ. Сондықтан біз көзілдірікті шешіп, онсыз жұмыс істедік. Көбінесе дәрігерлер өздерін ақымақтық немесе немқұрайлылықпен қауіпсіздік шараларын сақтамады деп айыптайды. Шын мәнінде, Сиоздарда жұмыс істеу өте қиын, кейде мүмкін емес. Сондықтан дәрігерлер қиын жағдайларда қауіп-қатерге барады, науқасты құтқару үшін өздерін құрбан етеді.

Асқынулармен ауырғаннан кейін олар мені ауруханаға жібермейді, олар айтады, дұрыстап емдел дейді. Бақытымызға орай, онда басқа еріктілер келді. Олардың көпшілігі барлық тәуекелдерді саналы түрде қабылдады. Олар отбасыларымен қоштасып, жеке пәтерлерді жалға алып, үйге жұқтырмас үшін үйге бармады. Рас, әдеттегідей, обаға қарсы костюм киіп, суретке түсіп, кететіндер де бар. Кейбірі жарты күн жұмыс істеп,бізде бәрі жаман, жүйе шіріген деп сұхбат бере бастайды. Бірнеше баллон тасып, сосын осындай қорытынды жасайды.

Кейбір еріктілер ауруханада жұмыс істемейді, бірақ дәрігерлерді түскі аспен тамақтандырады немесе дәрігерлер мен пациенттерге ауыз су әкеледі. Қалағандардың бәрі көмек көрсете алады.

– Сізді денсаулығыңызды жақсартуға жіберді ме. Бос уақытта не істейсіз?

– Мен өзімді жақсы сезінемін, тесттер менің сау екенімді көрсетеді. Менің медколледждің таныс түлектерім бар, біз өз машиналарымызбен достарымызға, таныстарымызға, бізге жүгінгендердің барлығына тегін шығамыз. Бізде қорғаныс құралдары, тонометр, пульсоксиметр бар. Әжесі түшкіргеннен қорқып, коронавирус емес пе, дегенде де болды – Біз келеміз, әже дейміз, сізде бәрі қалыпты – температура, қысым, сатурация, импульс, алаңдамаңыз,қажет болсақ тағы қоңырау шалыңыз. Яғни, біз жай ғана мазасыздықты жеңілдетеміз. Ал адам енді тыныштандыру үшін жедел жәрдемге қоңырау шалмайды. Сондықтан біз дәрігерлерден аздап жүк түсіреміз. Егер аурудың белгілері бар екенін көрсек, біз бригада шақырамыз. Мемлекетті отырып алып жамандағаша, бір нәрсе істеген жақсы. Өйткені, біз өзіміз  мемлекетпіз.

– Сіз Birgemiz: Saýlyq Мемлекеттік жобасының амбассадоры болдыңыз. Бұл қандай жоба?

– Ақпарат министрлігі Birgemiz жалпыұлттық еріктілер жобасын бастады. Ол бірнеше бағытты қамтиды, оның ішінде – денсаулық сақтау саласына еріктілерді тарту. Маған осы бағыттың амбассадоры болу ұсынылды.

2020 жылы біз адамдармен кездесіп, еріктілерді тек «Жедел жәрдемде» ғана емес, хоспистерде, емханаларда, ауруханаларда да жұмысқа тартуымыз керек еді. Карантинге байланысты жоспарлардың бір бөлігін қоя тұруға тура келді. Бірақ ешқандай ресми рәсімдерсіз біз әлеуметтік желілерде лақап ат қоямыз және адамдар жауап береді. Бұл жобаны жүзеге асыру – волонтерлерді Денсаулық сақтау саласына тарту.

Біз бұрын да қала тұрғындары үшін еңбек ұжымдарында, колледждерде, институттарда кездесулер өткіздік. Мен әлеуметтік желілерде пост орнаттым – кім алғашқы көмек көрсетуді үйренгісі келеді-келіңіз. Олар «Жедел жәрдем» станциясына шақырылып, өздері еңбек ұжымдарына барды. Оларға инфаркт, инсульт, дәрігерлер келгенге дейін не істеу керектігін айтты. Осыдан кейін адамдар әлеуметтік желілерде бізді сөкпейді, «Жедел жәрдем» қалай жұмыс істейтінін және бірақ егер Сізге алғашқы көмек көрсету қажет болса, шатаспайтынын түсінеді.

– Ал басқа қалаларда еріктілер «Жедел жәрдемде» жұмыс істейді ме?

– Менің білуімше, әзірге тек Атырауда. Өткен жылы бізге бүкіл республика бойынша «Жедел жәрдем» жұмысын үйлестіретін ұлттық жедел медицина үйлестіру орталығының басшылығы келді. Біз олармен 2020 жылы бүкіл ел бойынша Атырау тәжірибесін енгізетін меморандум жасастық. Бірақ тағы да карантинге байланысты бұл жұмысты тоқтата тұруға тура келді.

Сіз мұнымен қанша уақыт айналыспақшысыз?

-— Мен бәрін жиі «үш әріпке» жіберіп, кетіп қаламын. Мұндай сәттерде мен өмірде көргім келетін соңғы нәрсе – «Жедел жәрдем». Бірақ бір аптадан кейін мен әрқашан кері ораламын.

Мен станцияға алғаш рет келгенде 18 жастағым есімде. Мен өз қалама, облысыма көмектескім келді. Бұл тұрғыда ештеңе өзгерген жоқ. Бақытымызға орай, менің лауазымым қазір қашықтан жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Компания басшылығы менің не істеп жатқанымды біледі және қолдайды.

Менің отбасым басында «Жедел жәрдемде» бірнеше күн жоғалып кететініме күмәнмен қарады. Тіпті әжемнің бетінен мен бұл идеяны ұнатпайтынын көрдім. Бірақ ол ештеңе айтқан жоқ, әйтпесе ол маған өмір бойы үйреткен нәрсе дұрыс болмас еді. Болашақ әйеліммен біз енді ғана кездесе бастадық, ол мені айнытпады, бірақ қуанбады да.

Енді бәрі мұның пайдалы екенін түсінді (күледі). Егер үй дәрігерінің біреуі инъекциялар немесе тамшылар тағайындаса, медбикені іздеудің қажеті жоқ, мен бәрін өзім жасай аламын. Мен жұбайымды көндіруге тырыспадым, оны станцияға апардым, диспетчерлік бөлмеге отырғыздым, ол рация бойынша осы келіссөздердің барлығын естіді, атмосфераны сезінді және бәрін түсінді.

– Сіздің ойыңызша, «Жедел жәрдем» дәрігерлері-батырлар ма?

— Олар үшін әр шақырту – бұл белгісіздік. ЖКО, мерзімінен бұрын босану, инсульт, пышақ жарақаты… «Жедел жәрдем» міндеті — әр жолы жағдайды тез анықтап, науқасты тұрақтандырып, ауруханаға жеткізуге уақыт табу. Мен үшін бұл батырлық пен нағыз ерлік.

Жедел жәрдемде жұмыс істеу қиын ғана емес, сонымен қатар қауіпті. Көз алдымда ер адам «Жедел жәрдемнің» оған ұзақ жүргеніне ашуланып, дәрігерді басына үтікпен ұрды. Екіншісі, саусағым қысылып қалды деп жедел жәрдем шақырды. Біз оған айтамыз-бізде ауыр науқастарға көптеген шақыртулар бар, ал сіз саусағыңыз үшін қоңырау шаласыз. Ол ренжіп, итті шешіп жіберді, біз бүкіл бригадамен қашып құтылдық. Содан кейін кешке, ауысым аяқталған кезде, медбикелер агрессия фактісін емес, сандалдарының жыртылғанына өкінетіндерін талқылады. Олар үшін қалыпты жұмыс күндері.

Адамдардың әлеуметтік желілерде жағымсыз нәрсе жазғандары ұнамайды. Мысалы, бір күні біздің бригада көлікте босандыруға мәжбүр болды. Перзентханаға дейін жеткізуге уақыт болмады, көпір астында тоқтап, егіздерді қабылдап, содан кейін анасын балаларымен облыстық ауруханаға жеткіздік. Дәл сол жерде инстаграмда сурет пайда болды-Атыраудағы «Жедел жәрдем» көпірдің астында тұр, ал адамдар бір жерде күтіп отыр. Пікірлерде біз жайлы жазбағандары жоқ. Ал босану ауыр болды, балалардың әкесі де көлікте болды, уайымдады. Маған айтты-жігіт, егер бәрі жақсы болса, ұлымды Сенің атыңмен атаймын. Ол менің жүзімді көрмеді де (мен маскада болдым), менің атымды да білмейді. Содан кейін ол Жедел жәрдем станциясына қоңырау шалып, мені тауып, сөзінде тұрды. Отбасы орыс, бір ұлын жоспарлағандай, Станислав, екіншісін Арман деп атады. Бұл ұлдар қазір мектепке барады.

Тағы бір рет біреу мен кешке «Жедел жәрдем» көлігінде донер жеп отырғанымды суретке түсіріп алған. Онда да жазды – «Жедел жәрдем» тұр, рақат. Біз күні бойы қала мен облыс бойынша жүрдік, түскі ас та, кешкі ас та ішпедік.

Мен де адам баласы емеспін бе. Маған бұл салаға кіруге рұқсат етілді, бірақ мен дәрігер емеспін. Оларды кінәлаған кезде, бұл маған қатысты емес сияқты. Бірақ мен оның ішінде бәрі қалай болатынын, әр науқас үшін қалай күресетінін көрдім. Мен адамдар бұл туралы білгенін, үстірт қорытынды жасамағанын, дәрігерлерге құрметпен қарағанын қалаймын.

Фото Аяулым Сәдуақасова мен Арман Қасымовтың жеке мұрағатынан