Неліктен оқушылар 1 қыркүйектен бастап партаға отыруы керек және бұл қауіпсіз бе?
Біз балалардың жаңа оқу жылында күндізгі мектепке бару арқылы дәстүрлі оқу формасына оралу керек пе, және неге бұл қашықтықтан жақсы екенін түсіндіреміз.
Кейбір халықаралық зерттеулер көрсеткендей, бастауыш мектеп жасындағы балалар коронавирустық инфекцияны жұқтыруға бейім емес, ал аурудың өзі жеңіл белгілермен жиі кездеседі. Сонымен, қытайлық ауруларды бақылау және алдын-алу орталығы (20 ақпандағы) 19 жасқа дейінгі балалар Covid-19-ның 72 314 жағдайының 2% – ын құрайтындығы туралы мәліметтер келтірді. ДДСҰ-ның Қытайдағы миссиясының ақпан айындағы есебіне сәйкес, жұқтырғандардың тек 2,4% – ы – 19 жасқа толмаған, олардың 2,5% – ында ауру ауыр түрге, ал 0,2% – ында-қауіпті жағдайға айналды. Американдық зерттеуде 500-ден астам науқас жұқтырған балалар арасында бірде-бір өлім болған жоқ (бұл топтағы ауру балалар тек 1% құрады). Қытайлық балалардың Covid-19 ауруын зерттеудің тағы бір мәліметтері жұқтырғандардың жартысынан көбі жеңіл белгілерді сезінгенін растайды. Үштен бірінде пневмония белгілері болды, көбінесе жылу, дымқыл жөтел және ысылдау, бірақ тыныс алу және тыныс алу қиындықтары жоқ.
«Біз жаңа коронавирус туралы бұрыннан келе жатқан кең әдебиеттерде керемет байқау бар: тіпті өте ауыр аурулары бар немесе онкологиямен емделетін балалар covid-19 – мен ауырады, ересектерге қарағанда әлдеқайда жеңіл, әсіресе егде жастағы ересектер»,-дейді Эндрю Поллард, Оксфорд университетінде Covid-19 вакцинасын жасау бойынша ғалымдар тобын басқарады.
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің ресми өкілі Бағдат Қожахметовтың хабарлауынша, наурыз айынан бастап Қазақстанда 2257 бала ауырып қалды (жұқтырған қазақстандықтардың жалпы санының 2% – дан астамы). ҚР Денсаулық сақтау министрлігі балалардың кейбір топтарына көшеде бетперде тақпауға рұқсат берді. Covid-19 мектеп оқушыларына төмен әсер ету факторы және, әрине, барлық санитарлық нормаларды мұқият сақтау жаңа оқу жылында мектептердегі кезекші топтарды ашуға көмектеседі. Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетов бұл режимде Қазақстан бойынша 530 мыңға жуық оқушы білім ала алатынын мәлімдеді. Бұл тек мемлекеттік мекемелер туралы ғана емес, сонымен қатар жеке мектептер туралы. Оларды ҚР Білім және ғылым вице-министрі Бибігүл Асылова қолдады. Ол жеке мектептерді іске қосу мектептердің жабылу үрдісін төмендетіп, жалпы білім беретін мемлекеттік мекемелер үшін одан әрі ашу бойынша пилоттық жоба болады деген пікір білдірді.
«Біз барлық нормалар мен ережелерді сақтай отырып, бизнесті ашу туралы бастаманы қолдаймыз. Көптеген жеке ұйымдар төртінші тоқсанда санқауіпсіздік талаптарын сақтай отырып жұмысты жалғастыруға дайын болды», – деді Бибігүл Асылова.
Қашықтықтан білім беру оқушылардың кейбір санаттарына қолданылмайды. Мысалы, маман-мұғаліммен тікелей байланыс жасаумүмкіндігі шектеулі балаларға өте маңызды.
«Ерекше балалармен айналысатын білім беру ұйымдары, түзету сыныптары бар. Оларды ашу керек, өйткені балалар онлайн режимінде оқи алмайды, әрі қарай даму үшін мұғаліммен тікелей байланыс қажет. Әрине, ашу кезінде ата – аналардың офлайн немесе Қашықтықтан оқытуға көшу ниеті ескеріледі»,-деп толықтырды вице-министр.
Қорғаныс шаралары және әлемдік мысал
Әрине, мектептерді ашу кезінде барлық қауіпсіздік шараларын сақтауды ешкім жойған жоқ. Оқытудың дәстүрлі нысанын қайта бастаудың міндетті шарттары: сыныптарды іріктеп толтыру, ДДҰ бекіткен әлеуметтік қашықтыққа сәйкес балаларды отырғызу, оқушылар мен мұғалімдердің, сондай-ақ оқу орындарының басқа да қызметкерлерінің бетперде киюі, қолғап кию, кабинеттерді, дәліздерді және басқа да үй-жайларды үнемі санитарлық өңдеу, үзіліс кезінде қашықтықты сақтау және бос уақыт, жеке түскі ас, мектептердегі барлық адамдардың, соның ішінде ата-аналардың балаларын қарсы алатын адамдардың температурасын үнемі өлшеу.
Коронавирусқа қарсы осындай қорғаныс шараларын әлемдегі көптеген елдер де ұстанатын болады. Мысалы, Германия, Израиль, Қытай, Уругвай және Жапония, олар да оқу жылын дәстүрлі оқыту форматында қайта бастауды жоспарлап отыр. Австралия мен Данияның кейбір аймақтары да олардың мысалын қайталайды, онда олар 12 жасқа дейінгі балаларды мектептерге қайтаруды жоспарлап отыр.
Бірқатар шетелдік сарапшылар мектептерде балалардың коронавирус жұқтыру қаупін төмен бағалайды. «Коронавируспен балалар ересектерге қарағанда әлдеқайда аз ауырады. Бұл ауыратындардың 5-7%», – дейді ресейлік инфекционист Евгений Тимаков. Оның пікірінше, қауіпсіздік шараларын, оның ішінде әртүрлі парталарда отырғызу сияқты шараларды сақтай отырып, балалар коронавирусты жұқтырмайды. Инфекционистің пікірінше, санитарлық қауіпсіздіктің жоғары шаралары оқушыларды дәстүрлі маусымдық ЖРВИ-ден қорғайды.
Джон Хопкинс университетінің әріптесі және эпидемиологы Дженнифер Нузцоны қолдайды.
«Балаларды үйде оқыту идеясы, олардың ата – аналары да үйде болады, бұл ең жақсы нұсқа емес. Өйткені, коронавирусқа қарсы вакцинаны қалағаныңызша күтуге болады, және бұл күту ересектерге де, мектеп оқушыларына да пайдалы болмайды», – деді Дженнифер Нузцо.
Жеке мектептерді аймақтық бағалау және рұқсат беру
Оқу жылын қайта бастау форматы еліміздің әрбір жеке өңірінің эпидемиологиялық жағдайына да байланысты. Қазіргі уақытта Қазақстанда коронавирус жұқтырғандар саны бойынша Нұр-Сұлтан, Алматы, Ақтөбе облысы, Қарағанды облысы және БҚО көш бастап тұр. Сондықтан мұнда дәстүрлі оқыту форматына оралу ерекше бақылауда. Бұл жеке меншік мектептерге де қатысты, олардың пайдасына тек тамаша техникалық жабдықтау және қауіпсіздіктің барлық заманауи стандарттарын сақтау ғана емес, сонымен бірге олардағы оқытуды қайта бастау сектордың шығындарын азайтып, мемлекеттік бюджетке салық жарналарын көбейтетіні де айтылады.
Сонымен қатар, мемлекеттік оқу орындары мен жеке мектептер арасында күндізгі оқуды қайтаруға дайындық арасында айырмашылық бар екенін түсіну керек. Мұнда мектеп ғимараттарының техникалық дайындық деңгейі ғана емес, сонымен қатар қауіпсіз орта құру әдістері, сонымен қатар ересектердің педагогикалық кәсібилігі мен балаларды карантинге дейінгі кезең сияқты стандартты емес жағдайларда оқыту қабілеті де өзгеруі мүмкін. Жеке секторда қолданылатын барлық нәрсе мемлекеттік деңгейде жұмыс істемейді және керісінше. Сондықтан мұнда мектептердің өздері, мұғалімдер мен балаларды дайындауға арналған әртүрлі Алгоритмдер қажет.
Сонымен қатар, Кембридж және Бристоль университеттерінің зерттеулері күндізгі оқудағы ұзақ үзіліс жас ұрпақтың болашақ коммуникациялық және кәсіби дағдыларына теріс әсер ететінін көрсетті. «Оқушыларды мектептерге қайтару елдер үшін басымдық болуы керек», – деп зерттеуден тұрады.
Ата-аналардың пікірлері
Ересектер арасында офлайн оқытуды қайта бастайтын кез келді деген пікір бар. Белгілі бизнесвумен және алматылық алты баланың анасы Виктория Момынбаева Instagram парақшасында ата-аналар арасында сауалнама жүргізді. Аналар мен әкелердің басым көпшілігі дәстүрлі оқыту формасына оралуды жақтады, өйткені бұл балаларға да, ата-аналарға да пайдалы. Сауалнамаға қатысқандардың кейбіреулері офлайн форматтың пайдасына өтініш жасауды ұсынды, ерікті оқу форматын енгізуді ұсынған адамдар да болды: оқушылардың қашықтан немесе күндізгі оқуды таңдау.
«Менің ойымша, бала қоғамда өсуі керек. Бұл жағдайда балаларды қолдарын жууға және қашықтықты сақтауға үйрету керек. Әйтпесе, use ұрпағынан кейін біз онлайн режимінде білім алмағандардың ұрпағын аламыз», – деді Виктория Момынбаева.
Бизнесвумен сонымен қатар интернет жылдамдығының төмендігі және кейбір балаларда техниканың болмауы сияқты онлайн-оқытудың кемшіліктеріне отбасылық проблемалар мен тұрмыстық мәселелер қосылатынын атап өтті. Сауалнамаға қатысқан ата-аналар қашықтықтан оқыту кезінде барлық жас балалар теледидар мен бейне сабақтардан алынған ақпаратты дұрыс игермегенін, ал ата-аналар қашықтан жұмыс істеуге өз жүктемелеріне байланысты студенттерге уақытында көмектесуге уақыттары жоқ екенін айтты.
Біз тағы бес айқын, бірақ одан кем емес маңызды себептерді келтіреміз, оқушыларды офлайн оқуға қайтару қажеттілігі.
Дәстүрлі оқытуға оралудың бес себебі
- Тәртіпті және құрылымды оқыту. Үйде оқыту, әрине, ата-аналарға балаларының білімін бақылауға көмектеседі. Бірақ барлық ата – аналар кәсіби педагогтар емес, мектеп бағдарламасы – бұл әлі де педагогикалық жұмыс. Сондықтан мектеп қабырғасында оқыту өте маңызды, өйткені мұғалім ата – анадан әлдеқайда жақсы – жүйелі және сапалы-балаларға өз пәнін жеткізе алады. Сонымен қатар, мектепте білімді тиімді алуға көмектесетін, тәртіпті үйрететін және онлайн оқыту кезінде әрдайым сақталмайтын белгілі бір тәртіп бар.
- Құрдастарымен және мұғалімдермен тікелей қарым-қатынас. Ешқандай қашықтықтан оқыту достарымен және сыныптастарымен нақты ойындарды алмастырмайды. Балаларға көбінесе тірі қарым – қатынас қажет-бұл маңызды коммуникациялық дағдылардың бірі. Сонымен қатар, мұғалімдерге кейде тікелей байланыста болған кезде мектеп бағдарламасын балаларға жеткізу оңайырақ болады. Көптеген қолданбалы білім практикалық сабақтар кезінде, мысалы, зертханалық тәжірибелер кезінде алынады.
- Күнделікті серуендеу және таза ауада ойындар. Әрине, таза ауада ойнау білім беру процесіне тікелей байланысты емес. Өйткені, сіз көшеде және мектептен тыс жерде ойнай аласыз. Бірақ дәстүрлі оқыту-бұл күнделікті мектепке бару, бұл балалар үшін ерекше оқиға. Сонымен қатар, мектеп ауласында ойнап, балалар сапалы ойын жабдықтарына қол жеткізе алады және кәсіби мұғалімдердің бақылауында болады. Ал көшеде олар кейбір жағдайларда өздеріне беріледі.
- Техниканы сатып алуда үнемдеу. Үйде оқыту-бұл техниканы міндетті түрде сатып алу: жеке компьютер, ноутбук немесе тіпті теледидар. Интернетке тұрақты қосылу туралы ұмытпаңыз. Шығындар әсіресе аз қамтылған отбасылар немесе қала маңы мен ауыл тұрғындары үшін айтарлықтай. Мектептерде бұл техниканың барлығы бар немесе кейбір жағдайларда қажет емес. Тиісінше, ата-аналарға ғана емес, сонымен бірге оқушыларға ғана емес, оқытушылар құрамына да қашықтықтан оқыту үшін оқу техникасымен қамтамасыз етуге міндеттенген мемлекетке де жүктеме азаяды.
- Ата-аналардан жүктеме түсіру. Ата-аналардан тек экономикалық қана емес, сонымен бірге физикалық және психологиялық жүктеме түсіру. Олардың кейбіреулері балаларды үйде оқыту үшін демалыс алуға немесе жұмыс форматын толығымен өзгертуге мәжбүр болды. Сонымен қатар, балалардың үйден оқуы– бұл тұрмыстық істердегі қосымша жүктеме. Эмоционалды аспектіні де төмендетуге болмайды-барлығы балалармен күрделі онлайн-сабақтарға төтеп бере алмайды, содан кейін қашықтан жұмыс істеуді жалғастыра бермейді, содан кейін үй шаруасымен айналысады. Балалар мектепке оралғаннан кейін кейбір тұрмыстық мәселелер өздігінен шешіледі.
