Оралда тарихи ғимаратта кафе құрылысын рұқсатсыз бастаған. Бас сәулетші құрылысты тоқтатты (БЕЙНЕ)

Оралдағы ескі ғимараттардың бірінде жөндеу жұмыстары басталды — белгілі болғандай, онда кафе салынбақ. «Ескі Орал» мұражайының директоры құрылыс кезінде үйдің тарихи бөлігі бұзылады деп қауіптенеді, дегенмен ғимараттың өзі мемлекет қорғауындағы тізімге кірмейді. Орынға келген қаланың бас сәулетшісі және тарихи ескерткіштерді қорғау бөлімінің бастығы үй иесі барлық қажетті құжаттарды алғанға дейін кафе құрылысын тоқтатуға шешім қабылдады.

Орал қаласының орталығындағы ескі ғимаратты қаптау жұмыстары

Назарбаев даңғылындағы тарихи ғимараттың қасбетін жөндеу туралы «Ескі Орал» мұражайының директоры Геннадий Мухин хабарлады, оның мұражайы осы жердің жанында орналасқан.

Ғимаратты қаптаған жұмысшылар мұнда «КонькOFF» деп аталатын кафе салынатынын және оның иесі Алексей екенін айтты. «Жақын» тұрған көрші ғимаратта оның мәдени ескерткіш екендігі және мемлекет қорғайтыны туралы белгі ілулі тұрды.

Геннадий Мухин Орал қаласының тарихи ғимараттарымен не болып жатқанына қатты наразы және көңілі қалды

– Бүгін мен ескерткіштерді қорғау бөліміне қоңырау шалып: «Кешіріңіз, сізге не үшін ақша төленеді?». Орталықтағы даңғылдағы тағы бір үйді бүлдіріп жатыр. Енді бұл XIX ғасырдың екінші жартысындағы ең әдемі үй, Орал саудагері Стуловқа тиесілі. Бұл плиткалармен безендірілген жалғыз үй! Бұл плиткаларға 130 жылдан асады! Жоғарыдан қараңыз, бетон шыбықтары! Мен сәулет саласының үлкен маманы емеспін, бірақ бұл [осы үйлердегі құрылыс] масқара ғой! -деп, Геннадий Мухин ренжіді.

Оның айтуынша, соңғы уақытта облыста тарихи ғимараттар жиі қирап жатыр немесе қайта салынуда.

— Мысалы, Мәскеу базарындағы оқ-дәрі жертөлелері. Бұл XVIII ғасырдың ескерткіші! Ескі собормен қатар бізде қалған алғашқы кірпіш [ескерткіштердің] бірі. Біз бұл жертөлелерге 2019 жылдың соңында бардық, олар барлық жағынан қоршалған, бірақ олар әлі де заңмен қорғалады деген белгі бар. Күзетшілер бізді жібермеді, күзет басшысын шақыруға уәде берді, біз кетіп қалдық. Содан кейін комиссия отырысы өтті — базар иесі жертөлелерді күзетуден шығару үшін ескерткіштерді қорғау бөліміне жүгінді. Мені шақырды. Мен оларды жоюға болмайды деп айттым — сурет галереясын, кафе жасаңыз. Бұл туристерді тартуы керек! Облыс әкімінің орынбасары оларды күзеттен шығармауға уәде берді, мен ескерткішті сақтап қалғаныма қуандым. Содан кейін олар маған қоңырау шалып, бұзылатынын айтады. Мен ескерткіштерді қорғау бөліміне қоңырау шалдым, сондықтан олар маған 2 аптадан кейін жаңа комиссия жинап, оларды бұзу туралы бұйрық шығарғанын айтты. Маған қоңырау шалып, ала алмаған телефоным сөндірулі болған мыс, — дейді мұражай директоры.

 Оқ-дәрі жертөлелері биылғы жылы жойылғанға дейін осылай көрінді

Кетер алдында ол Орал қаласының тарихи ғимараттары бар үлкен фотоальбомды көрсетті-олардың кейбіреулері бұзылған немесе қайта салынған.

Оралдағы тарихи ғимараттарды салу және қирату проблемалары туралы ескерткіштерді қорғау, қала құрылысы және археология бөлімінің басшысы Абзал Байбеков әңгімелеп берді.

Ескерткіштерді қорғау бөлімінің басшысы Абзал Байбеков бұл ғимарат мемлекет қорғайтын сәулет ескерткіштерінің тізіміне енбейтінін хабарлады

– Осы ғимаратқа қатысты [көпес Стуловтың үйі] – ол екі тарихи ғимараттың арасында орналасқан, онда оны мемлекет қорғайтыны туралы белгі жоқ. Жергілікті маңызы бар ескерткіштердің мемлекеттік тізімі бойынша бұл ғимарат біздің тізімде жоқ. Ескерткіштердің қорғау аймақтарына қатысты-ғылыми-қалпына келтіру жұмыстары сәулет ескерткіштеріне жатады, бірақ бұл үй онда жоқ. Осыған сүйене отырып, бүгінгі күні біз тарихи-сәулет тірек жоспарын әзірлеуді жүзеге асыру бойынша жұмыс жүргізіп жатырмыз. Себебі бізде Оралда 138 сәулет ескерткіші бар, әрі қарай меншік иелерінен дұрыс жұмыс жүргізуді талап ете алуымыз үшін олардың әрқайсысының қорғау аймағы болуы тиіс, — деп түсіндірді ол.

Оның айтуынша, егер ғимарат сәулет ескерткіші болмаса және мемлекет тарапынан қорғалмаса, меншік иесі әкімдік пен ескерткіштерді қорғау бөлімінен құрылысқа рұқсат ала алмайды. Өзге жағдайда құрылыс салушы барлық рұқсаттарды алып, содан кейін ғана құрылысқа кірісуі қажет.

— Егер тарих объектілері туралы айтатын болсақ, онда заң оларға қолданылады және ғылыми-реставрациялау жұмыстарын келісу және жүргізу біздің ұйым арқылы өтуі тиіс. Біз әрдайым барып, құжаттарды қарап, қандай жұмыс жүргізілетінін білеміз. Осыдан кейін ғана біз заңға сәйкес келісеміз», — деді ол.

Абзал Байбеков бүгінгі таңда Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте бөлімге тарихи ғимараттарды салушыларға санкциялар салуға өкілеттік беретін жаңа бап пайда болғанын атап өтті. Айыппұлдар жарнамалық баннерлермен ғимараттардың эстетикалық келбетін жабатындарға да қолданылады.

— Жаңа бап пайда болды, соған сәйкес айыппұл салатын нақты органға өкілеттіктерді беру туралы қаулы дайындалады. Заңды сәттер өткеннен кейін, айыппұл сала алатын ұйым анықталады және онымен бірге біз нысандарға барып, құрылыстың себептерін анықтап, сотқа хаттама толтырамыз. Тарихи-мәдени мұраны сақтау бойынша тиісті жұмыстар жүргізілетін болады, – деді ол ұнтақты жертөлелерге қатысты жағдайға түсінік берді.

Кездесуден кейін журналистер Орал қаласының бас сәулетшісі Мирхан Бердіғалиевпен телефон арқылы сөйлесті — ол тарихи ғимаратта не болып жатқанын білмеді. Кейін ол қоңырау шалып, құрылыс туралы барлық мәліметтерді білу үшін арнайы комиссия келетінін айтты.

Комиссия құрамына бас сәулетшінің өзі және жоғарыда аталған Абзал Байбеков кірді — олар құрылыс салушымен сөйлесу үшін ғимаратқа бірге келді. Алексей Коньков, құрылысшы, бірнеше минуттан кейін саудагердің үйіне келді сосын бәрі бірге ішке кірді.

Абзал Байбеков пен Алексей Коньков ғимаратқа кірер алдында

– Мұнда кафе жасауды жоспарлап отырмын. Мұнда ғимарат толығымен қалпына келтірілуде. Мен ғимаратты жалға алдым. Бұған дейін мұндай ғимарат болған», — деді Алексей Коньков ғимаратта дүкен орналасқан телефондағы фотосуретті көрсетті. – Тіпті пандустар да болған жоқ. Қазір біз пандус жасадық. Біз ғимаратты бұзбаймыз, тіпті плиткаға қол тигізбейміз, бәрін мұқият енгіземіз. Керісінше, біз қаланы безендіргіміз келеді. Барлық қираған бөлігін біз қайта қалпына келтіреміз, — деп түсіндірді ол.

Бас сәулетшімен бірге құрылыс жоспарын қайта қарап(Алексей жоспарда айтылғандай, мекеменің «КонькOFF» атауы болуы екіталай екенін атап өтті), Абзал Байбеков құрылыс салушыға жүгінді.

– Енді, Алексей, жағдай мынадай. Сіздің әрекеттеріңіз біреумен келісілді ме?

— Тек ғимарат иесімен, – деп жауап берді Алексей Коньков.

– Ал, иесі мемлекеттік органдардың өкілі емес. Себебі, азаматтар қаланың тарихи бөлігінің сыртқы келбетін ойлайды. Жанындағы ғимараттар-тарихи ескерткіштер. Сыртқы жағынан, бұл ғимарат тарихи бөлікке де қатысты. Тиісінше, кез-келген жағдайда нормативтік-құқықтық актілер бар. Яғни, алдын-ала сіз бізге хабарлассаңыз, біз сізге кеңестер беріп, қандай қызмет жүргізуге болатынын айтатын едік. Әрине, сіз ғимаратты тиісті көрініске келтіргіңіз келетініне қуаныштымыз. Біз құптаймыз, бұл өте мақтауға тұрарлық. Бірақ бұл жағдайда бұл әрекеттердің барлығы заңдастырылуы тиіс, – деп түсіндірді Абзал Байбеков.

– Иә, біз міндетті түрде заңдастырамыз, дәл қазір біз біршама жылдамдатып жатырмыз, өйткені қазір аяз, езілген қоспа қатып қалады, сондықтан біз барлық мәлімдемелерді дайындадық. Дүйсенбіде біз өтініш береміз. Қасбеттің жобасын толығымен тіркейміз, – деді жауап ретінде әзірлеуші.

— Енді өз тарапымнан бұл ғимараттардың барлығы мәдениет тарихы ескерткіштерінің мемлекеттік жазбаларына енгізілген және олар бойынша ғылыми-реставрациялау жұмыстарын жүргізу ережелері бар деп айтқым келеді. Мұны сізде қандай компания жүзеге асырады? Біздің заңдарымызға сәйкес, мұндай жұмыстарды тиісті лицензиялық ұйымдар жүргізуі керек. Олардың штатында сәулетшілер, қалпына келтірушілер, белгілі бір ғимараттармен жұмыс істей алатын адамдар болуы керек. Олай болмаған жағдайда айыппұл да, қылмыстық жаза да бар, — деп Абзал Байбеков сақтандырды. – Қалай болғанда да, әзірге біз бәрі бұзылғанын көріп тұрмыз. Бізді қандай материалдардан және қандай құралдардың көмегімен осының бәрін ретке келтіретіндігіңіз қызықтырады. Тиісінше, Сіз бізге және сәулет өнеріне жүгінуіңіз керек», – деді ол.

Ғимараттың ішкі көрінісі, әкімдік қызметкерлері келгенге дейін ол жерде жөндеу жұмыстары жүргізілді

– Бүгінгі күні барлық жұмыс түрлерін мән-жайлар анықталғанға дейін және жөндеу жұмыстарына құжаттар алынғанға дейін тоқтата тұру қажет болады. Егер құрылыс қазір заңсыз жүріп жатқан болса, онда біз мемлекеттік бақылау басқармасына 322-бөлім бойынша заңсыз жұмыстар жүргізіліп жатқанын жазуымыз керек. Сондықтан бүгінгі күні құрылысты тоқтатыңыз. Әзірге жобалардың эскиздері мақұлданбаған, жұмысты бастамаңыз, – деп түйіндеді Орал қаласының бас сәулетшісі Мирхан Бердіғалиев.

Әңгімеден кейін құрылысшы құрылыс ағаштарын жинап, құрылысты «тоқтата» бастады. Журналистер кетер алдында ол барлық қажетті құжаттарды жергілікті атқарушы органдарға бүгін тапсыратынын айтты.

Алексей Воробьев, Фото, бейне Артем Букреев

Помогите нам рассказывать правду

Наши журналисты не боятся добывать правду, чтобы показывать ее вам. В стране, где власти постоянно хотят что-то запретить, в том числе - запретить говорить правду, должны быть издания, которые продолжают заниматься настоящей журналистикой.

Мы хотим зависеть только от вас — тех, кто хочет знать правду, тех, кто не боится быть свободным. Помогите нам рассказать вам правду.

Пожалуйста, поддержите нас своим вкладом в независимую журналистику!

Это просто сделать.

Можете нас поддержать через KASPI GOLD, отправив свою сумму на номер 8 777 761 02 61

x
2025-02-11
Утром-11.14 ℃
Днем-6.9 ℃
Вечером-9.13 ℃
Ночью-10.55 ℃
Влажность80 %
ДавлениеhPa 1035
Скорость ветра3.71 м/с
2025-02-12
Утром-11.75 ℃
Днем-6.86 ℃
Вечером-9.66 ℃
Ночью-11.83 ℃
Влажность79 %
ДавлениеhPa 1032
Скорость ветра3.53 м/с