2025 жылға қарай барлық қазақстандықтар өздерінің кірістері мен шығыстары үшін есеп беретін болады. Бұл қалай болады?

Қаржы министрі Ерұлан Жамаубаев Қазақстандықтардың кірістері мен шығыстарын жалпыға бірдей салықтық декларациялауды жүргізу тәсілдерін түсіндірді, деп хабарлайды АА «NewTimes.kz».

Ол жалпыға бірдей декларациялаудың мақсаты жеке тұлғалардың кірістері мен мүлкін бақылаудың тиімді жүйесін құру болып табылатынын еске салды.

Оның айтуынша, мұндай бақылау жүйесі көлеңкелі экономика мен сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы күреске бағытталған, сондай-ақ бюджетке қосымша түсімдерді қамтамасыз етуге ықпал етеді. Бұл ретте салық салынатын базаны төмендету мақсатында жеке тұлғалар әлеуметтік салық шегерімдерін қолдана алады.

«Бұл азаматтарға тиісті шығындар болған кезде табыс салығының сомасын азайтуға мүмкіндік береді», – деді министр Үкімет отырысында.

Аталып өткендей, декларациялау мемлекеттік қызметшілерге қатысты кезең-кезеңімен жүргізіліп, кейіннен барлық азаматтар үшін өткізіледі.

Осылайша, 1 қаңтардан бастап декларацияны мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген адамдар және олардың жұбайлары тапсыра бастады.

2023 жылғы 1 қаңтардан бастап мемлекеттік мекемелер мен квазимемлекеттік сектор қызметкерлері мен олардың жұбайлары декларацияланатын болады.

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап-заңды тұлғалардың басшылары мен құрылтайшылары (қатысушылары), сондай-ақ дара кәсіпкерлер мен олардың жұбайлары үшін декларациялау енгізіледі.

2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – азаматтардың қалған санаттары.

Жамаубаев осыған сәйкес «Азаматтарға арналған үкімет»мемлекеттік корпорациясының инфрақұрылымын кеңейту бойынша шаралар уақытылы қабылданғанын айтты. Мәселен, салық декларациясын қағаз жеткізгіште ХҚО-ға, Мемлекеттік кіріс органдарына не пошта бөлімшелері арқылы ұсынуға болады. Мемлекеттік корпорацияның Фронт-офистері «Connection Point»өзіне-өзі қызмет көрсету секторымен жабдықталған.

Қазақстандықтарға ыңғайлы болу үшін, сондай-ақ салық төлеушінің кабинеті, электрондық үкіметтің веб-порталы және «Е-Salyq Azamat»мобильдік қосымшасы арқылы декларацияларды тапсыру бойынша электрондық сервистер іске асырылды.

Қазақстандықтар ЭЦҚ алуға онлайн өтінім бере алады, ал «Салық төлеушінің кабинетіне» смс-код арқылы ЭЦҚ-сыз кіруге болады.

МКК веб-порталында «Жалпыға бірдей декларациялау» бөлімі құрылды, онда қажетті ақпарат және жиі қойылатын сұрақтар бойынша жауаптар жинағы орналастырылған.

Декларациялауды оңайлату мақсатында декларациялауға жататын мүлік тізбесін нақтылау және жыл сайынғы қысқаша декларацияны беру жөніндегі міндеттемені алып тастау жөнінде заңнамалық шаралар қабылданды.

Енді салық төлеушілерге декларацияда мемлекеттік органдарда тіркелген мүлікті және екінші деңгейдегі банктердегі ақша туралы ақпаратты көрсетудің қажеті жоқ. Бұл деректер автоматты режимде Министрліктің біріктірілген деректер базасына келіп түседі.

Жалпыға бірдей Декларациялау жүйесіне кірген кезде активтер мен міндеттемелер туралы «кіру» декларациясы ұсынылады.

Декларацияны тапсыру мерзімі:

қағаз тасығышта-15 шілдеден кешіктірмей;

электронды түрде-15 қыркүйектен кешіктірмей.

«Ол Декларациялау жүйесіне кірген күні жинақталған активтерді тіркеу және олардың өсуін кейіннен мониторингтеу үшін бір рет ұсынылады. Декларация көлік құралдары, заңды тұлғадағы қатысу үлестері, шет мемлекетте тіркелген жылжымайтын мүлік және шетелдік банктердегі ақша қаражаты туралы мәліметтерді көздейді», – деп толықтырды ҚР Қаржы министрлігі.

Сондай-ақ, декларацияда ҚР-дағы және одан тыс жерлердегі мүлік туралы деректер бар, бұл:

бағалы қағаздар;

тұрғын ғимараттағы үлесі;

инвестициялық алтын;

зияткерлік меншік, Авторлық құқық объектілері;

АЕК 10 мың еселенген шегіндегі қолма-қол ақша;

дебиторлық / кредиторлық берешек;

және құны жоғары басқа да мүлік

1 мың АЕК.

Жалпыға бірдей Декларациялау жүйесіне кірген қазақстандықтар кейіннен кірістері мен мүлкі туралы декларацияны ұсынуға тиіс. Сонымен қатар, егер жеке тұлғаның активтер мен кірістер бойынша қозғалысы болмаса, оны ұсынуға болмайды.

Қаржы министрлігі бұл декларацияны жыл сайын тапсыруға міндетті декларанттардың санын 12,9 миллионнан 3,5 миллион адамға дейін азайтуға мүмкіндік береді деп қосты. «Кіріс» декларациясын тапсыру қорытындысы бойынша ұсынылған декларацияларға камералдық бақылау жүргізілетін болады. Содан кейін заңнаманы жетілдіру және ақпараттық жүйелерді пысықтау жөнінде шаралар қабылданатын болады.

Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, жеке тұлғаларды санаттарға бөлу үшін Министрліктің нормативтік актілеріне қажетті өзгерістер енгізілді. СУР келесі өлшемдерге негізделген:

жеке тұлғалардың кірістері мен мүлкі туралы декларацияда көрсетілмеген шетелдік активтер мен шоттардың болуы;

жеке тұлғаның жылдық жиынтық табысынан екі және одан да көп есе асатын сомаға активтердің ұлғаюы;

шетелдік интернет-дүкендерден сатып алынған жеке пайдалануға арналған тауарларды ҚР-ға бірнеше рет әкелу;

камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтар, яғни орындалмаған хабарламалардың болуы.

Сонымен қатар, 2025 жылға дейін жеке тұлғалар ҚР аумағындағы мүлікті, сондай-ақ жалпыға бірдей Декларациялау жүйесіне кіру кезінде декларацияда көрсетілген басқа да активтерді сатып алу заңдылығы мәселелері бойынша тексеруге жатпайды.

Бүгінгі таңда декларациялаудың бірінші кезеңі аясында 437 мыңнан астам адам салық есептілігін табыс етті. Бұл жоспарланған көрсеткіштің 91% құрайды.