Өндірістік жарақатқа жол бермеу қажет

Жыл сайын 28 сәуірде Дүниежүзілік еңбекті қорғау күні атап өтіледі. Бұл күні әлемдік жұртшылықпен ынтымақтаса отырып өндірісте зардап шеккен қызметкерлерге құрмет көрсетіліп, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі шараларды сақтауға шақырып, еңбек мәдениеті насихатталады.

2020 жылы БҚО кәсіпорындарында 68 жазатайым оқиға болған, оның ішінде бес топтық — өткен жылмен салыстырғанда 30% – ға артық. Зардап шеккендердің саны да өсті — 74 жағдай 2019 жылғы 61-ге қарсы. Өндірістік жарақаттану туралы БҚО еңбек инспекциясы басқармасының басшысы А. Досжанов мәлімдеді.

Егер өндірісте зардап шеккен қызметкерлердің саны артса, онда жұмыс орнында қаза тапқандардың статистикасы 2019 жылдың деңгейінде қалды – 8 адам. Оның айтуынша, 2019 жылы 32 адамға қарсы жұмыста 58 адам ауыр жарақат алған.

Өндірістік жарақаттану бойынша бюджеттік ұйымдар алда, онда осындай 30 жағдай орын алды, оның ішінде топтағылар (2019 жылы – 27), оларда 31 адам зардап шекті (2019 жылы — 36 адам).

Құрылыс саласының кәсіпорындарында 14 жазатайым оқиға болды (2019 жылы — 6), онда 17 адам зардап шекті (2019 жылы — 8 адам).

Ауыл шаруашылығы және жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындарында-2020 жылы 6 жазатайым оқиға болды (2019 жылы — 6), 7 адам зардап шекті (2019 жылы-8 ),

Энергетика саласында — 5 оқиға (2019 ж.- 1) және 5 зардап шеккен (2019 ж. — 1), Мұнай өнеркәсібі кәсіпорындарында-4 жазатайым оқиға және 4 зардап шеккен (2019 ж. мұндай жағдайлар болған емес),

Өңдеу өнеркәсібінде-9 оқиға (2019 ж. – 7) және зардап шеккен 10 адам (2019 ж.-8).

2021 жылдың басынан бері өндірісте 17 жазатайым оқиға тіркелді, онда 17 қызметкер зардап шекті, олардың үшеуі қаза тапты, 14 – і ауыр жарақат алды.

А. Досжанов атап өткендей, бюджеттік ұйымдарда – өндірістік жарақаттану бойынша көшбасшы, жағдайлар жұмыс орнының аумағында қызметкерлердің құлауымен байланысты, бұл ауа-райының қолайсыздығынан немесе қызметкерлердің қауіпсіздікті сақтамағаннан орын алуда. Көбінесе бюджет қызметкерлері кәсіпорын көлігінде жол апатына ұшырайды. Құрылыс саласында, сондай-ақ мұнай және энергетика салаларында қызметкерлер жұмыс өндірісін қанағаттанарлықсыз ұйымдастыру немесе жеке қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етпеу салдарынан жарақат алады.

Қате аяқ астында

Өндірістік жарақаттану түрлері туралы айта келе, жұмысшылардың құлауы барлық салаларда бірінші орында тұрғанын атап өтті. Олар БҚО кәсіпорындарында орын алатын барлық жазатайым оқиғалардың 50% – ын құрайды.

«2020 жылы жазатайым оқиғалардың 50% – ы жұмысшылардың құлауына тура келді, ал 2019 жылы жарақаттанудың бұл түрі тек 30% – ды құрады. Тағы 15% — ЖКО — ға келеді, мұндай жағдайлардың 14% — ы өндірістің қозғалмалы, айналмалы заттары мен бөлшектерінің әсерінен болды; 8% – ы жұмысшылар биіктіктен құлады, 3% – ы өрт салдарынан болды, 10% – ы электр тоғымен зақымданды», – деп атап өтті Досжанов.

2020 жылы өндірістегі жазатайым оқиғалардың негізгі себептері қызметкерлердің өрескел абайсыздығы-31 зардап шеккен адам, өндірістің қанағаттанарлықсыз ұйымдастырылуы – 27, жол қозғалысы ережелерін бұзу – 16. Досжанов атап өткендей, көп жағдайда жұмыс берушілер еңбек заңнамасының талаптарын орындамайды. Кейбіреулер қауіпсіздік пен еңбекті қорғаудың негізгі талаптарын мүлдем елемейді.

«Барлық осы себептердің алдын алуға болады. Егер уақытында жойылса, жазатайым оқиғаларды, ең бастысы, өндірістік міндеттерін орындау кезінде адамдардың қаза болуын болдырмауға болар еді», — деп атап өтті ол.

Еңбекті қорғау мәдениеті жоқ

Еңбек инспекциясы еңбек заңнамасын түсіндірумен кәсіпорындарға баруды жалғастыруда, қауіпті еңбек жағдайлары бар кәсіпорындар ерекше бақылауға алынды, онда өлім жағдайларының ең көп саны тіркелді. Тіпті қайғылы көшбасшылардың «бестігі» анықталды.

«Өткен жылы «БатысҚазТЭК» АҚ-да алты жазатайым оқиға орын алды, төрт адам ауыр жарақат алды, екеуі қайтыс болды. Тергеу барысында барлық осы жағдайлардың себебі еңбекті қорғау мәдениетінің төмендігі, монтерлердің еңбек қауіпсіздігінің негізгі талаптарын елемеуі болды. Ал жұмыс беруші тарапынан-өндіріс процесінің қанағаттанарлықсыз ұйымдастырылуы. Жоғары жалақыға байланысты жұмысшылардың төмен біліктілігі де болды. Қызметкерлерді үнемі өндірістік оқытудың болмауы да әсер етті. Сондай-ақ, мұнда электр желілері жаңартылмаған. Мұның бәрі осындай оқиғаларға әкелді», — деді Досжанов.

Өндірісте адамдардың мертігуіне, қаза табуына, олардың жарақат алуына жұмыс берушілер басшылығының: Тапсырыс берушінің, мердігердің, қосалқы мердігердің бүкіл тізбегі жауапты болады.

«Қадыр Мырза Әли алаңында орналасқан құрылыс нысанында құрылыс фирмасы көпсалалы мәдениет сарайын салуда. Тапсырыс беруші КПО б.в. компаниясы, мердігер — «Альтаир» ЖШС, қосалқы мердігер ұйым — «Жарас»ЖК болды. Қызметкер 17 метр биіктікте кірпіш қалау жұмыстарын жүргізді, бұл орын қауіпсіздік белдіктерін бекітуге арналған якорь нүктелерімен жабдықталмаған, қорғаныс құралдары мен басқа да қорғаныс құралдары орнатылмаған. Нәтижесінде адам өмірге сәйкес келмейтін жарақат алып, биіктіктен құлады. Оқиғаның себебі-қорғаныс құралдарымен жабдықталмаған жұмыс орны. Құрылыс нормаларының талаптарын бұзғаны үшін жауапкершілік жұмыс барысында қауіпсіздік техникасы мен еңбекті қорғауды қамтамасыз ете алмаған құрылыстың барлық қатысушыларына жүктелді — ҚР ЕК 184-бабының 6-тармағы. Өткен жылы осындай бір оқиға орын алған «Болашақ және Т» ЖШС, осындай екі оқиға орын алған «Жайыққұрылыс» ЖШС басшылары да осындай қағида бойынша жазаланды», — деп нақтылады еңбек инспекциясы басқармасының басшысы.

Досжанов келтірген тізімде сондай-ақ ШЖҚ «Ақсайжылықуат» МКК, «Природа» ЖК, «Муталиев» ЖК және т. б. бар.