Мерзімі өткен несиеге пайыздарды есептеуге тыйым салу: жаңа заң тағы нені өзгертеді

Қазақстандықтардың мерзімі өткен кредиттері белсенді қарқынмен өспеуі үшін Қазақстандағы банк, микроқаржы және коллекторлық қызметті реттейтін кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер енгізілді.

Егер сіз банктік қарызды немесе микрокредитті уақытында төлемесеңіз, онда қарыз сыйақыға өсімақылар мен айыппұлдар қосылып, содан кейін оларға пайыздар қайта есептелетіндіктен тезірек өсе бастайды.

Бірақ кейбір заңнамалық актілерге енгізілген жаңа түзетулермен бұл процесс қарыз алушы үшін оң бағытта реттелуі тиіс.

ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің хабарлауынша, «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасындағы банктік, микроқаржылық және коллекторлық қызметті реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойылды.

Бұл заң қарыз алушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды күшейтуге, борыштық жүктеме мен проблемалық берешектің өсуін азайтуға, сондай-ақ банктік қарыздар, микрокредиттер беруді қадағалауды және борышкерлермен өзара іс-қимыл кезінде коллекторлық агенттіктердің заңсыз іс-қимылдарын күшейтуге бағытталған.

Қарыз алушы мен кредитор арасындағы сотқа дейінгі талқылаулар

Атап айтқанда, заңда азаматтардың кредиттер бойынша мерзімі өткен берешегін реттеудің бірыңғай міндетті құқықтық режимі енгізіледі. Бұл норма банктердің қарыздарына ғана емес, микроқаржы ұйымдарының (МҚҰ) микрокредиттеріне де қолданылады.

Енді банктер мен МҚҰ қарыз алушыны мерзімі өткен күннен бастап 20 күн ішінде хабардар етуге міндетті.

Қарыз алушы қарызды өтеу мерзімі өткен жағдайда берешекті қайта құрылымдау үшін кредиторға жүгінгеннен кейін 15 күн ішінде кредиттік ұйымдар сыйақы мөлшерлемесін төмендету, төлемді кейінге қалдыру, қарыз мерзімін ұлғайту және т.б. түрінде қарыз шарттарының өзгеруін ұсынады.

Қайта құрылымдауды жүргізу кезінде кредиторлар қарыз алушының әлеуметтік жағдайы, оның кірістерінің төмендеуі, кепілдік тұрғын үйдің бірегейлігі, қарыз бойынша міндеттемелерді адал орындау сияқты факторларды ескеруге міндетті.

Нәтижесінде қарыз алушылардың банктер мен МҚҰ – ға өтініштерін қарау және проблемалық берешекті реттеу мерзімдері екі есеге-180 күннен 90 күнге дейін қысқартылады.

Қарызды қайта құрылымдау шарттары бойынша кредитормен келісімге қол жеткізілмеген жағдайда қарыз алушыға ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне жүгіну құқығы беріледі, ол заңнама талаптарының сақталуын қамтамасыз ету мақсатында екі тараптың өзара іс-қимылының тиімділігін бақылайтын болады.

Қарыз алушыларды нақты пайыздық мөлшерлемелер туралы хабардар ету

Қабылданған заң сондай-ақ банктер мен МҚҰ берілген кредиттер бойынша сыйақының номиналды және жылдық тиімді мөлшерлемелері (СЖТМ) туралы ақпаратты кредиттік бюроға беруге міндеттейді.

Бұл қаржы реттеушісіне ақпаратты жедел алуға және белгіленген шектерді бұзған кредиторларға қадағалау ықпал ету шараларын санкцияларға дейін қолдануға мүмкіндік береді.

Заңмен сондай-ақ микрокредит беру туралы шарттың мазмұны мен ресімделуіне қойылатын талаптар бекітіледі.

Енді оған банктік қарыз шартына ұқсас кредит, кредитор және қарыз алушы туралы барлық қажетті ақпаратты қамтитын титулдық парақ қоса берілуі тиіс.

Ал шарттың бірінші бетінде микрокредиттің толық құны туралы, оның ішінде артық төлеу сомасы, сыйақы мөлшерлемесінің мөлшері және СЖТМ туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

Сондай-ақ, азаматтарды жаңылыстыруға жол бермеу үшін заң МҚҰ-ға жарнама тарату және орналастыру кезінде СЖТМ-ді көрсетуді міндеттейді.

Несиелердің кейбір түрлері бойынша пайыздарды есептеуге тыйым салу

Заңдағы тағы бір жаңа енгізілім банктерге барлық ипотекалық қарыздар бойынша 180 күн мерзімі өткен соң пайыздарды, айыппұлдарды, өсімпұлдарды, комиссияларды және өзге де төлемдерді төлеуді талап етуге тыйым салады.

Бұған дейін ипотекалық тұрғын үй қарыздары бойынша ғана тыйым салынған болатын.

Заңда сыйақының, тұрақсыздық айыбының, комиссиялардың және өзге де төлемдердің мерзімі өткен және өтелмеген сомаларына пайыздарды есептеу жөніндегі тыйым қосымша белгіленеді. Бұл шара қарыздың тым белсенді өсуіне жол бермейді.

Табысы ең төменгі жалақыдан аспайтын қарыз алушылардың құқықтарын қорғау үшін кепілдікті тұрғын үйді өткізгеннен кейін қалған барлық қолданыстағы қарыздар бойынша борышты есептен шығаруға мүмкіндік беретін шара көзделген.

Заң сондай-ақ кредиттік тарихты сақтау мерзімін 10 жылдан 5 жылға дейін қысқартуды көздейді. Бұл шара несие тарихының нашарлығынан жаңа несие ала алмайтын қарыз алушыларға оны тезірек жақсартуға мүмкіндік береді.

Коллекторлардың әрекеттеріне шектеулер қосылды

Заңның маңызды блогы коллекторлық агенттікте тіркелмеген телефон нөмірлерімен келіссөздерге тыйым салуға қатысты. Сондай-ақ, коллекторлар борышкерлермен барлық сөйлесулерді жазуға міндетті болады.

Бұдан басқа, заң қарыз алушының орналасқан жерін анықтау жағдайларын қоспағанда, коллектордың үшінші тұлғалармен, оның ішінде борышкердің жұмыс берушісімен өзара іс-қимылын шектейді.

Бұл коллекторлық агенттік тарапынан бұзушылықтарды анықтауға және азаматтарды коллекторлар тарапынан ықтимал жосықсыз әрекеттерден қорғауға мүмкіндік береді.