БҚО-ның оңтүстік аудандарындағы фермерлер жер астындағы су көздерін алу қажет – «Жайықгидрогеология» АҚ директоры

Облыс аумағындағы өзендер мен көлдердегі су азая бастаған жағдайда, жер асты кен орындары мен линзалардағы тұщы су қоры ауыз су мен жайылымдарды суландыру көзі бола алады, — дейді «Жайықгидрогеология» АҚ Бас директоры Бисен ДАУМОВ.

Жер асты кен орындарындағы су қоры өте үлкен, – дейді Даумов. Табиғи ресурстар басқармасының тапсырысы бойынша «Жайықгидрогеология» АҚ қоры қайта бағаланған және бекітілген Орал тұщы су кен орнын мысалға келтіреді.

– Елу жыл бұрын осы кен орнынан су сорыла бастады. Қорларды қайта бекіту үшін біз пайдалану тәжірибесін зерттейміз – қанша су алынды, қанша су қалғанын, пайдалану барысында судың химиялық құрамы қалай өзгергенін анықтау үшін жер асты суларының деңгейі қалай төмендеді. Мемлекеттік комиссия біздің есептеулерімізбен келісті. Пайдалану басталғанға дейін қанша су болса , сонша су бар.

Оның айтуынша, облыс фермерлерінің арасында гидрогеологтардың қызметтерін пайдалана отырып, осы жылда жер асты көздерінің суын пайдалануға толығымен көшкендер бар.

– Өз шаруашылықтарында су тапшылығы мәселесін шешуге сауатты кірісетіндер де бар. Олар бізге келіп, олардың аумағында жерасты тұщы су көздерінің бар-жоғы туралы сұрады. Біз мұрағатымызды көтердік, олар үшін ақпарат таптық. Содан кейін оларға жұмыс ұңғымасын бұрғылау үшін бригада жіберілді. Содан кейін олар сорғыларға күн батареясын қояды және мал ішу және суару үшін таусылмайтын су көзі бар.

Ақпарат алу үшін гидрогеологтарға оңтүстік аудандардан фермерлер келе бастады, — дейді Даумов.

– Біздің облыстың ерекшелігі-тұщы су қоры жер асты қыртысының жоғарғы бөлігінде орналасқан. Әсіресе оңтүстік аймақтарда тұзды сулардың үздіксіз таралуы байқалады, ал тұщы сулар сирек кездесетін ұсақ учаскелер түрінде, осындай линзалар түрінде қалыптасады. Оларды іздеу керек, содан кейін жұмыс ұңғымасын немесе құдықты бұрғылау керек», — деп түсіндіреді Даумов.

Даумовтың айтуынша, оңтүстік аудандар жағдайында тұщы су 10 метр – 15 метр тереңдікте орналасқан, барлау ұңғымасын бұрғылау, содан кейін корпусты орнату тапсырыс берушіден бір жарым – екі миллион теңге шығындарды талап етеді. «Жүгіртпе метр үшін 150 мың теңге-біз өз бағаларымызды бірнеше жылдан бері өзгерткен жоқпыз», – деп атап өтті»Жайықгидрогеология» директоры.

Бисен Даумовтың айтуынша, облыс басшылығы өңірдегі жер асты су кен орындарын қайта бекіту бойынша белсенділік танытуда. Қорларды қайта бағалау қазіргі барлық тұщы су кен орындарында – Ақсай, Қаратөбе, Тоқпай, Искров, Аймекенде жүргізілуде, — деп хабарлады ол.

– Жер асты сулары мыңдаған жылдар бойы жиналып келеді, Оларға климаттық процестер әсер еткен жоқ. Сондықтан біз облыс басшылығына жер асты суларының ресурстарын көбірек тартуды ұсындық. Сонымен қатар, Жайықтағы жағдай жыл сайын нашарлауда. Қазір біз Январцев кен орнының қорларын қайта бағалаумен айналысамыз. Әкімдік болашақта оған қала ауыз су көзі ретінде сене алады. Орал кен орны өте аз пайдаланылса да, оның қорлары көп, сондықтан оны дамыту, қосу және қалаға су беру керек.

Даумов Кеңес заманында Тайпақ, Сырым және Қаратөбе аудандарының тұрғындарын сумен қамтамасыз еткен Қаратөбе топтық су құбырын қалпына келтіру қажет деп есептейді. «90-шы жылдары қирау кезінде бәрі сол жерде тоналды. Және бұл су құбыры жоғалды».

– Мемлекет ірі тұщы су кен орындарынан топтық су тартқыштардың құрылысына қаржы салуы керек, жайылымдарды суландыру бағдарламаларына оралуы керек, басқа шешім жоқ, — деп қорытындылады «Жайықжылуқуат»АҚ Бас директоры.

Өткен ғасырдың 90-жылдарының ортасына дейін БҚО-да жалпы ұзындығы 2197 шақырым болатын алты топтық су құбыры және 95 жергілікті су құбыры жұмыс істеді.