Оралда картоп бағасы түспейді
Фермерлер жаздың ыстық болуына байланысты аймақтағы «екінші нанның» өнімділігі күрт төмендеді деп мәлімдейді. Оған қоса, бір жыл ішінде дизель отынының бағасы 100 теңгеге «көтерілді». Қазір картоптың нақты құны бір килограмм үшін 200-250 теңге. Әзірге жергілікті шаруашылықтар оны орта есеппен 160 теңгеден сатады, бірақ қысқа қарай бағалар 300 теңгеге дейін көтеріледі.
– Біз 200 гектар жерге картоп отырғызамыз. Биылғы жылы жаздың аптап ыстығынан гектарына 100 центнерден өнім жиналды, – дейді «Рубежинское» ӘКК төрағасы Владимир Рубцов. – Өткен жылы картоптың өнімділігі үш есе көп болды – сол гектардан 300 центнер.
Рубцовтың айтуынша, қазір олар өз өнімдерін килограмы үшін 140-165 теңге бағамен сатады. Өткен күзде сол картопты «Рубежинское» ӘКК килограмы үшін 80-90 теңгеден сатты.
Баға көкөністің тек аз шығуынан өскен жоқ, 2020 жылы барлық энергия көздері қымбаттады, – дейді фермер. – Егер өткен жылдың соңында дизель отынының литрі 165 теңге болса, енді – 240-265 теңге. Даладағы барлық жұмыстар дизель отынының бағасына негізделеді-отырғызу, жинау, оны тасымалдау ауылшаруашылық техникаларынсыз мүмкін емес. Қазір соляркаға кететін шығындарымызды ақтау үшін біз өз картопымызды 200-250 теңгеден сатуымыз керек. Біз қазір қыс кезіне көкөністерді жинау маусымы екенін түсінеміз және бағаны төмен ұстаймыз. Халықта артық ақша жоқ екенін білеміз.
«Рубежинское» ӘКК басшысы «екінші нан» бағасының өсуіне болжам жасау туралы сұраққа жауап береді: картоп алдағы айларда бір килограмм үшін кемінде 300 теңгеге дейін қымбаттауы мүмкін.
Қазірдің өзінде инсайдерлік ақпарат бойынша, Ресейдегі трейдерлер «Магнит» және «Пятерочка» сауда желілері үшін картопты килограмына 40 рубль бағасымен сатып алып жатқандығы белгілі болды. Бұл ресейлік фермерлер өз картобын Қазақстанға да осы бағадан арзан сатпайтынын білдіреді.
«Водолей» шаруа қожалығының басшысы Марина Спицына күйеуімен бірге 20 жылдан астам уақыт бойы бірнеше ондаған гектар жерде көкөніс өсірумен айналысады.
Олар екі жыл бұрын картоп өсіруден бас тартты. Қырыққабат биылғы жылдан бастап отырғызуды тоқтатты. Фермер бұл көкөністерді өсіру қиын екенін түсіндіреді. Арамшөптер, бүрку, тазалау өте қымбат, ал сатуда сатып алушы картоп пен қырыққабатты ең төменгі бағамен сатып алғысы келеді.
– Бізде шағын шаруашылық, өткен жылдары ірі фермерлер қырыққабатты 50 теңгеден, ал картопты 80 теңгеден сатқан кезде, біз көкөністерімізді сол бағамен сатуға мәжбүр болдық, – деп түсіндіреді Марина Спицина. – Бұл олардың өзіндік құнынан бірнеше есе төмен. Енді біз сәбіз өсіруге тоқталдық. Бірақ көктемде тұқым бағасы екі есе өсті, гербицидтер де екі есе қымбаттады. Қазір дизель отыны күрт қымбаттады. Жәрмеңкеде адамдар бізге айтады: күзде сәбіз неге 180 теңге тұрады? Бағаны қашан төмендетесіз? Егер сіз қазір осы сәбізді өсіруге көп қаражат салсаңыз, оларды қайда азайтуға болады?! Барлық шығындарды ақтау үшін бұл сәбізді килограмына 750 теңгеден сату керек.
БҚО бойынша ауыл шаруашылығы басқармасында атап өткендей, 2021 жылы облыс бойынша 3,920 мың гектар жерге картоп егілген. Бүгінгі таңда бұл аудандардың 70% жиналды. 34 мың тонна өнім алынды (бұл ауыл шаруашылығы басқармасының деректері бойынша өткен жылмен салыстырғанда 12 мың тоннаға артық). Шаруа қожалықтары 3,52 мың гектар жерге көкөніс отырғызды. Нәтижесінде 39,5 мың тонна өнім жиналды (өткен жылмен салыстырғанда 5 мың тоннаға көп).
– Жалпы алғанда, жыл картоп пен көкөністерге шамалы болмаса да, ауылшаруашылық өнімдерінің бағасы айтарлықтай өсті. Бұл энергия тасымалдаушы – ЖЖМ, газ, электр энергиясына бағаның өсуіне байланысты әлемдік үрдіс, — деп мәлімдеді БҚО бойынша ауыл шаруашылығы басқармасының егіншілік бөлімінің басшысы Қуанышқали Исимов. – Тығырықтан шығу жолын іздеу керек. Фермерлер ұзақ мерзімге, арзан ақша деп аталатын жеңілдетілген несие беруі керек. Қазір біздің шаруа қожалықтарымыз жылдық 10-17% – бен несие ала алады. Ал батыста фермерлерге 1-2% несие беріледі. Біз ҚР Үкіметіне бірнеше рет фермерлерге негізгі құралдарды сатып алуға 20 жылға дейінгі мерзімге жылдық 2% – бен, айналым қаражатын толықтыруға-жылдық 1% – бен 3 жылға дейінгі мерзімге несиелер беруді ұсынамыз. Бұл мәселе шешілгеннен кейін ауыл шаруашылығында өндірістің қарқынды өсуі байқалады және ауылшаруашылық өнімдерінің бағасы төмендейді.
Людмила КАЛАШНИКОВА
