БҚО фермерлері Ақтөбеде өткен митингте әріптестерін қолдады
БҚО-дан барған шаруа қожалықтарының үш басшысы басқа өңірлерден келген фермерлердің наразылық акциясына қатысып, ауыл шаруашылығын дамытуға субсидияны қысқартпау талабына қосылды.
Ақтөбедегі митингке Ақтөбе облысының түрлі нүктелерінен, сондай-ақ БҚО мен Қарағандыдан шаруа қожалықтарының басшылары мен фермерлер келді.
Қазақстан фермерлер одағының БҚО бойынша филиалының төрағасы Серік Жарылғапов «ОА» – на Ақтөбеде Шыңғырлау ауданы мен Жаңақаладан келген екі шаруашылықтың басшылары цехтағы әріптестерін қолдауға барғанын айтты. Оның өзі денсаулығына байланысты іс-шараға қатыса алмады. Бірақ ол барлық аймақтардағы барлық фермерлердің проблемалары бірдей екенін біледі және оларды бірлесіп шешу керек.
Барлық үш шаруашылық басшылары «ОА» журналистімен телефон арқылы сөйлескен кезде Ақтөбеге барып қана қоймай, белсенді ақтөбеліктерден билікпен диалог құрып, өз мәселелерін қалай шешетіндерін де түсіндірді. Олардың айтуынша, Ақтөбе облысының әкімі Оңдасын Оразалин фермерлерге қолдау көрсетіп келеді. Осылайша, әкімдік өз шаруашылықтары үшін ақтөбелік аграршылар сатып алатын техника құнының 10% – ын өз бюджеті есебінен субсидиялайды (республика бюджетінен 25% инвестсубсидияға қосымша). Қазір, ауыр уақытта көрші өңірдің фермерлері әр ірі қара мал басына шаққанда жем сатып алуға 30 мың теңгеден алады.
– Қазір біз, Жаңақала ауданының мал өсірушілері, қиын кезеңдерді бастан өткеріп жатырмыз. 4 жылдан бері бізде құрғақшылықтың салдарынан шабындық жоқ. Азық-түлікті көрші аудандардан сатып аламыз. Мемлекеттен жем-шөпке ешқандай субсидия алмаймыз, – дейді Жаңақала ауданының шаруа қожалығының басшысы Талғат Байкенов.
– Факті бойынша ауданда қыста жем-шөптің жалпы қажеттілігінің 60% – ы жиналды. Менің шаруашылығымда қазақтың ақбас тұқымды 500 бас ІҚМ және абердин-ангус бар. Мен олар үшін 600 орам шөп сатып алдым, ең дұрысы, қыста және көктемде маған 2000 орам керек. Оларды қайдан алуға болатынын білмеймін. Көршілерде де жем жоқ. Біз өзіміз Новая Казанка ауылының жанындағы бұрынғы полигондағы бархандарда шөп ордық, бірақ алып кете алмаймыз – ауданда солярка тапшылығы бар, жанармай құю бекеттерінде бір қолға 100 литрден ғана сатылады.
Фермер атап өткендей, Жанғалада және Қазталовкада ірі қара мал басы шоғырланған. Егер сіз қазір жем-шөп мәселесін шешпесеңіз, онда қыста аудандарда мал аштан өлуі мүмкін.
– БҚО әкімі Ғали Есқалиев бізге жазда жем-шөпке көмектесемін уәде етті, бірақ қазір тіпті ауданға келмейді, оны шаруашылықтар қысқа дайын ба деген сұрақ мазаламайды, – дейді Талғат Байкенов. – Облыс әкімдігі Қазақстан Үкіметін жаңылыстырды, біздің өңірде барлық шаруашылықтар 100% азықпен қамтамасыз етілген деп. Бұл өтірік.
Митингтің тағы бір қатысушысы – Шыңғырлау ауданының «Өнім» шаруа қожалығының басшысы Жолдас Байхатов көрші өңірге барып, шаруаларды қолдауға ауыл шаруашылығының бейшара жағдайы мәжбүр еткендігімен түсіндіреді. Фермер бордақылау алаңдары үшін қазақтың ақбас тұқымды бұзауларын өсіреді. Ол өзінің техникасын соңғы рет 2014 жылы жаңартқанын айтты. Ауыл шаруашылығы үшін несиелер бойынша мөлшерлемелер орасан зор – 16%. Олар оған жоқ. Қағаз жүзінде Аграрлық-кредиттік корпорация сыйақы мөлшерлемесі бойынша 10% – ды мемлекет өзіне алатынын әдемі жазады, іс жүзінде оның әріптестері өз қарыздары бойынша 6% ЕМЕС, 16% – ды өздері төлейді. Және жарты жыл және бір жыл несиелер бойынша субсидиялардың қайтарылуын күтуде. Оған қоса, фермерлердің пікірінше, ауыл шаруашылығы техникасына 2-ден 16 млн теңгеге дейін жететін кәдеге жарату алымы, егер олар агрегаттарды шетелден әкелсе.
– Қазір біз өз малымыз үшін жемдік бидай отырғызбаймыз, бұл тиімсіз – дизель отыны А-98 маркалы бензинге қарағанда қымбат тұрады, құрғақшылық егістіктерді шығармайды. Мемлекеттің қолдауынсыз өмір сүру қиын, іс жүзінде мүмкін емес, – дейді Байхатов.
Шыңғырлау ауданының «Жарас» ш/қ басшысы Мирболат Тасмағамбетов, оның пікірінше, жалпы ауыл шаруашылығына ешқандай субсидиялау жоқ – мемлекеттік қолдаудың барлық сомасы несиелер бойынша орасан зор банктік пайыздарды төлеуге, сатушылардың қалтасына қымбат емес техниканы сатып алуға жұмсалады. Ал аграрий іс жүзінде өз несиелерімен бір-бірден қалады.
Бұл фермер БҚО-да инвестсубсидияны төлеу жағдайы да қолайсыз екенін атап өтті. Көптеген фермерлер сатып алынған техника құнының 25% – ын мемлекеттен уәде етілген қайтарымды жылдар бойы күтуде. Екінші жылы БҚО ауыл шаруашылығы басқармасы Тасмағамбетовтың шотына 26 млн теңге аудармайды – бұл 140 млн теңгеге сатып алған американдық егіс кешенін сатып алуға арналған инвестсубсидия. Мамандар төлем жасауға ақша жоқ деп жауап береді.
Менің барлық әңгімелесушілерім өздерінің ақтөбелік әріптестерін АӨК дамыту жөніндегі тұжырымдамаларды қабылдамас бұрын, ауыл шаруашылығы министрі өңірлерге барып, шаруашылық басшыларымен сөйлесіп, жергілікті жерлерде аграршыларға мемлекеттен қандай көмек қажет екенін білуі тиіс екенін қолдайды деп түсіндіреді. Ауыл шаруашылығы министрлігінде Ауыл шаруашылығын ішінен білетін, аграрлық секторда жұмыс тәжірибесі бар және ауыл тұрғындарына қандай қолдау қажет екенін түсінетін бейінді мамандар жұмыс істеуі тиіс.
Өңірлерде, олардың пікірінше, мемлекеттік субсидиялардың қалай бөлінетінін бақылау үшін АӨК қауымдастықтары құрылуы керек.
– Қазір мемлекет біздің дамуымызды, сапалы өнім өсіруімізді және оны арзанға сатуымызды талап етеді. Сапалы жұмыс істеу және даму үшін ақшаны қайдан алатынымызға ешкім мән бермейді, – деп пайымдайды аграршылар. – Азық-түлік бағасын ұстап тұру үшін бізге экспортқа жұмыс істеуге рұқсат етілмейді – Иранға, Өзбекстанға, Түркіменстанға мал, күнбағыс, астық сатуға рұқсат етілмейді. Біз пайда жоғалтамыз. Және мемлекеттен тиісті қолдау ала алмаймыз. Осылай жұмыс істеуге болмайды. Мұндай жағдайда ауыл шаруашылығы құриды.
Людмила КАЛАШНИКОВА