Оралда төрт көпқабатты үйдің тұрғындары өздерін жергілікті биліктің «мүлкіміз» деп санайды (ВИДЕО)
Бұл адамдар 10 жыл бұрын қала әкімдігінен апатты тұрғын үйдің орнына жаңа тұрғын үй алған болатын. Ал қазір, олардың айтуынша, олар «уақытша ғана» пәтерлерде тұрады, өйткені олар өз үйлерін заңды түрде жекешелендіре алмайды, сата алмайды немесе айырбастай алмайды. Орал әкімдігі ескі үйлерінің астындағы жерді бұрыннан сатқан-енді ол жерде таун-хаустар тұрғызылып, жаңа көппәтерлі үйлер салынуда.
150-ге жуық отбасы Орал қаласының 5 шағын ауданында Қадыр Мырза Әли көшесі, №1,3,4,5 үйлер мекен-жайы бойынша тұрады және өздерінің тұрғын үйлеріне меншік құқығы жоқ.
2010 жылдан бастап олар облыс және қала әкімдіктеріне хат жазып келеді. ҚР Президенті Әкімшілігіне пәтерлерін жекешелендіруге рұқсат беру туралы сауал жолданды. Алайда, жауап ретінде олар тек бас тартады: жалғыз тұрғын үйі апатты деп танылған азаматтар мемлекет оларға берген тұрғын үйді жекешелендіруге құқылы емес. Қала әкімдігі оларға жалға берілетін пәтерлер арқылы «мүлкі» етіп, мемлекет оларды «жекешелендірді» деп адамдар өзара қалжыңдайды. Олар немерелеріне баспананы мұраға қалдыра алмайды, айырбастап, сата да алмайды. Зейнеткерлер бөліседі, олар өздерінің емес, мемлекеттік пәтерлерде қайтамыз ба, деген ой мазалайды.
Үйдің қарт тұрғындары өздерінің туыстарына кедейлікті мұра ететіндерін айтады.
Сара Ержанова, Наташа Исағалиева, Гүлбану Қожаева Меховая көшесіндегі ескі үйде (қазір Тарасенко көшесі), 3-үйде тұрды.
Бұл әйелдердің екеуі пәтерлерін ауыр еңбекпен тапты, көптеген жылдар бойы олар формалинмен дем алып, терілер зауытында былғары өңдеумен айналысты. Гүлбану Қожаева барлық мүліктерін БҚО аудандарының бірінде, шалғай елді мекенде сатып, олардың үйінен пәтер сатып алды.
– Неліктен біз өз елімізде 40 шаршы метр шағын пәтерлерді меншікке ала алмаймыз? -дейді көз жасымен әйелдер. – Арман Бисимбалиев (2010 жылы Орал тұрғын үй – коммуналдық шаруашылығын жекешелендіру секторының басшысы-автор.ескерт.) бізді апаттық үйден шығарған кезде, 3 жылдан кейін пәтерлерімізді жекешелендіреміз деп уәде берді. Ал қазір жалға алу шарттарын үнемі ұзартып отыр, пәтерлерді меншікке бермейміз. Бізді алдады. Қазір бізде өз баспанамыз жоқ.
— 2010 жылы қала әкімдігі бізді жаңа тұрғын үйге көшіретінін жариялаған кезде, біздің үйлеріміз апатты болғандықтан, біз қуандық, – деп еске алады Шәмшия Сарбасқызы. – Біз жаңа пәтерлерімізді жекешелендіруге болмайтынын біле алдық па? Қазір мен қартайдым. Мен енді пәтерге ақша таба алмаймын. Мен өмір бойы жұмыс істедім. Нәтижесінде менің меншігімде кішкентай пәтер де жоқ.
Белсенді Надежда Солодовникова бастаған пәтер иелері қала әкімдігінің апаттық үйлері тұрған жерді не істегенін анықтау үшін жеке тергеу жүргізді. Олар құрылыс салушыларға учаскелерді тиімді сату үшін үйлерін арнайы қиратты деген қорытындыға келді. Бірақ бұл сатудан жалға алушылардың өздері тек шаршы метрді жалға алды.
Адамдар қала әкімдігі тұлғасында мемлекет жоғалтпады, керісінше, оларды авариялық жылжымайтын мүліктен шығару кезінде пайда көрді деп мәлімдейді. Олардың бұзылған үйлерінің орнында қазір тұрғын үйлер мен коммерциялық нысандар салынып жатыр немесе салынып тұр.
Сонымен, Рубежинская көшесінде ¼ үйі қазір бірнеше қабатты қалашық салынған, жаңа үйдегі пәтерлерде адамдар қоныстанған.
Тельман Тукенов бұл мекен-жайда 2000 жылдан 2010 жылға дейін тұрды. Қала әкімдігі адамдарды пәтерлерінен кетуге мәжбүр еткенін түсіндіреді. Оларды авариялық екі қабатты ғимараттан шығарар алдында мұнда жылу мен жарық өшірілді.
Ер адам оны шығарғаннан кейін бірнеше жыл өткен соң, Рубежинская көшесіндегі жерге салық төлеу туралы түбіртек келіп түскенін, ол оларды түсінуге барғанша және оның меншігінде жер де, пәтер де жоқ екенін айтты.
– Мен сатып алған пәтерден шығарылғаным өкінішті, бірақ қазір дымсыз қалдым. Әкімдік менің үйімнің астындағы жерді сатты. Міне, қазір пәтерлері бар адамдар – меншігінде, – дейді Тельман Төкенов.
Валентина Долгованың жиендері Тайманов көшесіндегі 138 ескі екі қабатты үйде тұрды. Олардың екі ұлы, балалары әлі кішкентай болған кезде олар болмады. Олардың бірі қайтыс болды. Екінші жігіт Алматыға оқуға кетті. Ол Оралда тұрғын үйді айырбастай немесе сата алмайды.
Надежда Солодовникова тергеу барысында олар анықтағанын айтады: қазір Тайманов көшесіндегі жер телімін «Еуропа» қонақ үйімен бірге салық қызметінің бұрынғы басшысы Марат Әбдірахманов 200 млн теңгеден астам сомаға сатады.
«Менің балаларым ата-аналарын жоғалтты. Ал мемлекет оларды жеке тұрғын үй құқығынан айырды. Және олардың жерін бизнеске сатты. Әділдік қайда?»-деп, Валентина Долгова ашуланды.
P. S. «Орал апталығы» редакциясы Орал қаласының әкімі Абат Шыныбековтың атына сауал жолдап, бұзылған үйлердің тұрғындары көрсеткен барлық мекенжайлар бойынша түсініктеме беруді сұрады: қала әкімдігі меншік құқығында осы адамдарға тиесілі жерді қашан, кімге және қандай сомаға сатты?
«ОА» журналисі Тайманов көшесі, 138 мекен – жайы бойынша орналасқан «Еуропа» қонақ үйі мен оның жанындағы жер телімінің иесі бизнесмен Марат Әбдірахмановқа қоңырау шалды.
– Бұл жерді біз 15-20 жыл бұрын сатып алдық, – деді бизнесмен. – Онда біздің жылжымайтын мүлігіміз – «Еуропа» қонақ үйі тұр. Олар қонақ үйді аяқтап, оның аумағын кеңейткісі келді. Біздің өтінішіміз бойынша қала әкімдігі бізге жерді қандай бағаға бергені есімде жоқ. Қазір қонақ үй апатты жағдайда, біз оны бұзғымыз келеді. Қазір сатып алушыны іздейміз.
Дариға САРМАНОВА
Людмила КАЛАШНИКОВА
Бейне: Еркебұлан ГАПУОВ
