Қазақстандағы қаңтар айындағы оқиғаларды тергеуге азаматтық белсенділер қоғамдық ұйымдарды тартуды талап етуде
Олар сондай-ақ репрессия жалғасып жатқанда диалог мүмкін емес екенін айтады.
Түрлі қоғамдық қозғалыстардың азаматтық белсенділері Қазақстандағы қаңтар айындағы оқиғаларды тексеруге қоғамдық ұйымдар қатысуы тиіс деп мәлімдеді. Сондай-ақ, олар құқық қорғаушылардың есептеуі бойынша қазіргі уақытта 577 адам қудаланады және әрбір жағдай бойынша бейтарап тергеу қажет екенін хабарлады. Олар сәрсенбіде елордада өткен баспасөз мәслихатында осындай мәлімдеме жасады.
El Tiregi тіркелмеген партиясының өкілі және кәсіпкер Асқар Омар Маңғыстау тұрғындары айтқан сұйытылған газдың бағасын төмендету талабын мыңдаған адам қолдағанын және алаңға шыққанын, наразылықтар жаппай толқуларға ұласып, осы оқиғалар барысында екі жүзден астам адам қаза тапқанын еске салды. Сонымен қатар, көптеген адамдар ұсталды және оларға ауыр қылмыстар бойынша айып тағылды.
«Адамдар ол жерде болған кезде үлкен психологиялық және физикалық қысым сезінеді. Біздің бүгінгі таңдағы жалғыз талабымыз – бұл істерді бейтарап тергеу. Әрбір жағдай бойынша мемлекет тергеу жүргізуі тиіс, бірақ жұртшылықты қоспай, бұл тергеулер біз күткен шешімнің мәні мен мағынасына ие болмайды», – деді ол.
Омар қаңтар оқиғаларының куәгерлерін қоғамдық ұйымдар құрған Тәуелсіз комитеттерге куәлік беруге шақырды.
El Tiregi партиясы жетекшісінің орынбасары Жазира Дүйсенбекова белсенділер ашық тергеу жүргізетінін айтты: «Біз қаңтар оқиғаларына ашық тергеу жүргізуге ниеттіміз. Өлгендердің тізімі қажет, олардың қандай жағдайда қайтыс болғанын түсіну керек. Комиссия қажет, ертең бұл оқиғалар қайталанбауы үшін тергеу қажет».
Дүйсенбекова оппозициялық қозғалыстардың қатысуымен комиссия қажет деп санайды.
«Біз комиссия қажет деп санаймыз. Нақты оппозицияны – квази-позициялық секторды емес, нақты оппозицияны тарта отырып, қандай да бір алаң қажет. «Оппозиция» сөзінен қорқудың және азаматтық қоғамнан қорқудың қажеті жоқ. Біз мұнда өте лайықтымыз, бізбен жұмыс істеуге болады, соның ішінде ДВК және «Көше» мүшелері де бар», – деді ол.
Демпартияның белсендісі Әйгерім Тілеужан журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, билікпен диалог репрессия тоқтаған жағдайда ғана мүмкін болатынын айтты: «Бізге нақты реформалар қажет, бұл – біріншіден. Екіншіден, Халықпен диалог азаматтық белсенділерге қатысты қуғын-сүргін тоқтаған кезде ғана мүмкін болады. Көріп отырғанымыздай, репрессия жалғасуда. Алдымен бейбіт митинг кезінде Жанболат Мамайға шабуыл жасау фактісі орын алды. Нұржан Әлтаевтың қамауға алынуы осы жерде, Астанада және одан әрі ұлттық қауіпсіздік қызметкерлері тарапынан психологиялық қысым. Демократиялық партияның белсендісі Дәурен Достияровтың соққысы. Қазір азаматтық белсенді Дархан Уәлиев пен азаматтық белсенді Мұратбек Есенғазы тергеу изоляторында ұсталуда. Дархан Уәлиев 255 – бап бойынша тартылмақ. Есенғазы Мұратбек-272-бап бойынша, бұл жаппай тәртіпсіздіктерді ұйымдастыру және оған қатысу».
Ол сондай-ақ азаматтық белсенділердің ешқайсысы түбегейлі шараларға шақырмағанын, барлығы реформаларға шақырғанын еске салды.
«Алтысында біз бәріміз алаңда болдық. Біз олардың бейбіт азаматтар екенін өз көзімізбен көрдік. Біз олардың талаптарын жазып, өтінішке тіркедік. Талаптардың бірі – осы күндері алаңға шыққан бейбіт азаматтарды экстремистер мен террористер деп санамау», – деп қосты ол.
Азаматтық белсенді Марат Тұрымбетов құқық қорғаушылардың есептеуі бойынша бүгінгі таңда 577 адам қудалауға ұшырап жатқанын айтты. Оның айтуынша, хабар-ошарсыз кеткендер 300 деген ресми саннан әлдеқайда көп.
Журналистердің агрессияның қай уақытта басталғаны туралы сұрағына жауап бере отырып, Тұрымбетов оқиғалардың хронологиясын еске алды: «Төртінде «Алматы Аренада» жалпы жиын болды. Билік өкілдері ол жерге келмегеннен кейін біз естілмедік, әкімдік алдында өз талаптарын мәлімдеп, бейбіт митинг өткізу үшін Момышұлы бойымен жаңа алаңға қарай жылжуды шештік. Барлығы жақсы ұйымдастырылды. Алда жігіттер мотороллерлермен жүріп, машиналар ағынын тоқтатты. Колонна Момышұлы бойымен жүріп, Абай көшесімен бұрылды. Алаңға жақындаған кезде полиция күштері, ОМОН, арнайы техника тұрды. Содан кейін арандатушылық атулар, жарық-шу гранаталары, көзден жас ағызатын газ билік тарапынан жүрді. Газ тарағаннан кейін, жиналғандар алаңға тағы да жақындады, өйткені олар алаңға бейбіт жолмен барғысы келді, жауап ретінде жарық шуылы гранаталары, резеңке оқтар тағы да жіберіліп, шеттерінен ұстап, ұра бастады. Агрессияның өршуіне биліктің өзі себеп болды».
Азаматтық белсенді Дәулет Әбілқасымов митингіге қатысушылардың басты сұрағы: әкімдік өкілдері қайда? болды деді. Оның айтуынша, төртінші де, бесінші де, алтыншы қаңтарда да алаңға наразылық білдірушілерге ешкім шыққан жоқ. («Vласть«)
