Жайықта үлкен су болмайды-БҚО гидрологтары
БҚО-да ауылдарды су басу жағдайы Жайыққа үлкен су келе ме деген көптеген сұрақтар туғызады. Біз аймақтың негізгі су артериясында үлкен су тасқынын күтуіміз керек пе? Сарапшылардың айтуынша, жауын-шашынның көбеюі әлі ештеңе білдірмейді.
«Қазсушар» РМК Батыс Қазақстан филиалының бас гидротехнигі Шынболат Ермағамбетовтың айтуынша, бүгінгі күні Жайықтағы су деңгейі шартты нөл деңгейінен 111 сантиметрді құрайды.
«Жайықтағы су тасқыны болжамы 350-450 сантиметрді құрайды, бұл өткен жылдарға қарағанда көп емес. Өткен жылы тасқын шыңында Жайықтағы су деңгейі 358 см болды, Жайық 6 метрге көтерілсе жақсы болар еді. Биылғы жылы су тасқыны ұзаққа созыла ма, әлде тез бола ма, әзірге белгісіз. Егер ол ұзаққа созылса, біз су қоймаларында көбірек су жинай аламыз. Соңғы төрт жылда Жайық суы аз кезеңді бастан кешуде», — дейді Шынболат Ермағамбетов.
Маманның айтуынша, Ириклин су қоймасындағы су қоры 2,3 млрд текше метрді құрайды, жобалық қуаты 3,2 млрд текше метр су, яғни су қоймасында суды жинақтайтын орын бар.
«Биылғы жылы жауын-шашын мен еріген судың көп болуы облыстың өзендерінде судың көп болатынын білдірмейді. Ия, кей жерлерде су көп болуы мүмкін. Мысалы, Шолақ-Аңқаты су қоймасында қосымша 7 млн текше метр су жинақталды», – деп атап өтті Шынболат Ермағамбетов.
Экологиялық белсенді, «Таза бұлақ» қозғалысының төрағасы Арман Бектеновтың айтуынша, қазір облыста су тасқыны қаупі бар кезең әлі аяқталған жоқ.
«Күнделікті гидрологиялық бюллетень бойынша Чижа-1 және Чижа-2 өзендеріндегі су деңгейі өте жоғары, қардың еруі өте жылдам, сондықтан Тасқала ауданында су тасқыны жақындап қалды. 8-10 сәуір айының жылынуынан бұл ауданды да су басады. Сол бюллетеньде Жайықта су жоқ делінген. Жалпы, көптеген жайылмалық учаскелер-су басу қаупі бар, өйткені өзен арналары тазаланбайды, жағалары бекітілмейді және өзен еріген суды ұстай алмайды. Оған қоса, мұз жүру әлі басталған жоқ, мұз қосымша кептелістер тудырады», — дейді Арман Бектенов.
Эколог су тасқыны салдарынан ауыл тұрғындарының мүлкін бүлдіруге ауыл тұрғындарының өздері де, билік те кінәлі деп санайды, өйткені су тасқыны алдын-ала болжалды.
«Еріген су-бұл реттеуге болатын элемент. Кеңес заманында далада каналдар қазылды, су шұңқырларға құйылып, сақталды. Қазір су тасқынынан қорғау үшін де, еріген суды сақтау үшін де ешкім ештеңе істемейді. Су тасқынының мерзімін өткізіп алады, содан , ауылдықтардың үй-мүлкі бүлінеді. Билік еріген суды сақтауға тырыспайды, содан кейін Ресейден ақшаға қажетті мөлшерде су сатып алады», — дейді эколог.
Ақмарал ШАЯХМЕТОВА
