«Мен ұялмаймын. Мен адам болып қалғым келеді»: Оралға жұмылдырудан қашқан ресейліктердің әңгімелері
Олар кімдер, соғыстан қашқан ер адамдар? Мен олардың көпшілігінің әңгімелерін тыңдадым, олар әртүрлі. Бірақ бәрін біріктіретін бір нәрсе – олардың барлығы бірнеше сағат ішінде Ресейден кетіп, Қазақстанда болды.
«Өлгеннен гөрі бес минуттық қорқақ болған жақсы»
Егор 43 жаста. Ол Челябі облысынан келді, Егор өмір сүрген қалашық нақтыланбады. Бірақ ол өзі туралы мейрамхана бизнесімен айналысқанын, орыс тағамдарын жақсы көретінін және өзінің мейрамхана желісін дамытқысы келетінін айтты.
— Мені ресторатор деп атауға әлі ерте шығар, бірақ менде екі лайықты мейрамхана бар, мүмкін сол қалпы тұрған шығар, мен солай үміттенгім келеді, – дейді Егор.
– Қазақстанға келемін деп, мен тіпті болжай алмадым, содан кейін өмір бірден өзгерді. Ол екі ай бұрын өзгерген еді. Мен әйелімді жерледім, ол апатқа ұшырады, дәрігерлер оны құтқара алмады, – Егор үнсіз қалып, содан кейін жалғастырады: — «Путин жұмылдыру туралы жариялаған кезде мен бірден соғысқы барып, тұтқынға берілгім келді — жастарға қарағанда мені өлтірсін. Маған жоғалтатын ештеңе жоқ сияқты көрінді… бірақ олай болмай шықты, Аня түсіме еніп: «Сен өмір сүруің керек, менде әлі де көп жұмыстарың бар», – деді. Содан кейін мен кету керек екенін түсіндім»
Ол өзінің мейрамханаларын басқаруға сенімді адам қалдырды және Қазақстанмен шекараға шықты. Орал туралы арнадағы жеделхаттардағы чаттардан білді.
– Содан кейін ол жиналып, барлық ақша мен құжаттарды алды. Пәтерді жауып, гүлдер мен мысықты көрші әжесіне берді, ол маған ана ретінде, шекарадан да, қазір түсінемін, тез өтті, небәрі 10 сағатта. Тәулігіне 35 мың теңгеге пәтер таптым, бірақ күтпеген жерден Айгүл-ападан болдым-ол мені көршісінен алып кетті. Ол мені жалға алған пәтерге апарды. Менің қаншаға пәтер жалдайтынымды естіген Айгүл-апа көршісіне сөйлей бастады. Ол оның аузын жабуға тырысты. Нәтижесінде Айгүл-апа мені өзіне шақырды. Оның Түркияда отбасымен бірге жалғыз ұлы бар. Ол баспана үшін ақша алғысы келмейді, ренжіді. Содан кейін мен оған пәтерде жөндеу жұмыстарын жүргізуді шештім, ол жерде еркектің қолдары жетіспейтіні анық. Жұмыс әрқашан және барлық жерде жеткілікті, мен арамтамақ болғым келмейді.
Көшеде екі атамен таныстым, олардың бірі маған қорқақ екенімді айтты. Мен оған о дүниелік болып, өлгеннен гөрі бес минуттық қорқақ болғаным жақсы екенін айттым. Оның серігі маған: «Дұрыс, балам, сен оны тыңдама, бұл біздің соғыс емес, деді», — деп еске алады Егор.
«Мен бұл ойындарға қатыспаймын»
Дмитрий-28 жаста, Самарадан келді, анасымен бірге тұрды. Дмитрий әкесі екі жыл бұрын коронавирустан қайтыс болды.
– Самарада менде бәрі жақсы болды-жұмыс, төлем лайықты, мен өз бизнесім туралы ойлана бастадым. Содан кейін бұл жұмылдыру. Мен бірден мені алып кететінімді түсіндім, мен оны қаламаймын, мен бұл ойындарға қатыспаймын. Анама қиын болды, ол әкемді әлі жоқтайды, содан кейін мен белгісізге уақытқа кетіп барамын.
Анасы бірден жылай бастады және одан құтқарылуын сұрады. Дмитрий ақшаны аздау алды, қалғанын анасына қалдырды, өйткені қазір оған көмектесетін ешкім жоқ.
— Мен қазірдің өзінде жұмыс істеп жатырмын, бір айға баспана жалдадым, 30 мың теңгеге бір ападан бөлме алдым. Орал қаласынан анама осы жерден тез жетуге болады. Жақсы уақыт келгенде. Мен жұмыс істеймін және ертең не болатынын ойламауға тырысамын, әйтпесе сіз ақылдан адасуға болады.
Дима Оралда адамдар самаралықтардан өзгеше екенін айтады.
– Мұнда барлығының жүрегі мейірімді. Тіпті адамдар басқаша ұрыссады және онысы алысқа бармайды. Мен кейінірек қазақ тілін үйренемін деп шештім, мен тұратын әжей үйретемін деп уәде берді. Ол маған былай дейді: – «Сен, балам, жаңа жерге үйрене бер, содан кейін тіл үйренесің, мен саған көмектесемін».
«Мен оны ол жаққа жібермеймін»»
Ирина 25 жаста, оның жігіті Сергей 28 жаста. Олар Пермьнен келді. Олар бірінші қазанда үйленуі керек еді.
Иринаны әжесі өсірді, қыздың ата-анасы үш жасында қайтыс болды. Ирина-ағылшын, француз және неміс тілдерін жетік білетін кәсіби аудармашы. Сергей де аудармашы, ол ағылшын тілінде сөйлейді және итальян тілінде сөйлейді, жігіттің негізгі білімі техникалық, ол инженер.
-Соғысқа дейін мен белгілі бір ірі ресейлік-неміс компаниясында жұмыс істедім. Бірақ осы қорқыныштың басталуымен неміс жағы барлық келісімшарттарды бұзды. Мен жұмыссыз қалған жоқпын, мамандығыммен мен сұранысқа ие маманмын. Жұмылдыру жарияланған кезде мен бірден Ресейден кетемін деп шештім. Менің ата-анам шетелде тұрады, олар маған: «өзің біл», – деді. Ирина мені қолдады. Біз үйлену күнін күткен жоқпыз, мүмкін олар мені алып кетер еді, сондықтан біз барлық жинақтарды жинап, Иринаның әжесінен бата алып, кетіп қалдық», — деді Сергей.
Жас жұбайлар шекараны 27 сағатта өтті, бір бөлмелі пәтерді 65 мың теңгеге 10 күнге, жиһазсыз жалға алды. Ирина пәтерде жалпы тазалау жұмыстарын жүргізеді.
– Еденде отырып,тамақ ішті, олар клеенка төседі, содан кейін көршіміз бізге үстел берді, ол төмен, дастархан деп аталады, қазір сонда тамақ ішеміз. Мұның бәрі уақыт мәселесі. Сергей жұмыс туралы білді, оған бірнеше нұсқалар ұсынылды. Менде де кейбір идеялар бар», – деді Ирина.
Олар Орал қаласынан кеткісі келмейді. Олар қаланы жайлы, ал біздің тұрғындарды мейірімді және жанашыр деп атады.
«Жұмылдыру-бұл тек бастамасы, әрі қарай, көбірек»
Менің келесі әңгімелесушілерім үшін Орал-транзит орны.
Гоша мен Аркадий – егіз ағайындылар, олар 23 жаста, Санкт-Петербургтен келіп, Грузияға бет алды. Сонда тұрып, жұмыс істемекшіміз, дейді олар.
Аркадий өзінің және ағасының жаңа технологияларды дамытумен байланысты техникалық мамандықтары бар екенін айтты. Мен өзіме және олар білетін нәрсеге әрдайым қолданыста екеніне сенімдімін.
– Мен және ағам осы күні жұмыста болдық, жұмылдыру туралы жаңалық бізге бірден жеткен жоқ.. Ата-анамыз бәрін естіп, бізге жеткізді», – деді Аркадий.
Олардың 20 және 18 жастан асқан екі қарындасы бар.
– Біздің әкеміз 65 жаста, ал анамыз 63 жаста. Әкем менің жұмысыма бірден келді, «жолда мен бәрін айтамын» деген сөздермен мені көлігіне кіргізді, ал менікі автотұрақта қалды. Сонымен қатар, анам Гошамен де солай жасады. Біз көлікпен жүрдік, ал әкем маған не болғанын және ағам екеумізге не қауіп төндіретінін айтты. Мен сұрадым, сіздермен қалай болады. Бұған жауап ретінде папам: «Біздерге екеуміздің тірі және бақытты болғаныңыз маңызды»деп айқайлай жаздады. Содан кейін әкесі жаймен қосты:»анам екеуміз бұл үшін сендерді дүниеге келтірген жоқпыз, адам бақытты және еркін болуы керек, мен сізге оны көрсету және қолдау үшін әкеммін».
Біз Оралға жеткенде, мен әкемнің осы сөздері туралы бәрін ойладым. Мен оны өте жақсы көретінімді түсіндім.
Аркадий соңғы күндері отбасымен не болып жатқанын толқып айтты. Гоша үнсіз тыңдап, әңгіме соңында ғана: «жұмылдыру мыңдаған адамның өмірін өзгертті», – деді.
Аркадий мен Гоши отбасы Орал туралы біздің қаламыздан шыққан жақын достарынан білетін. Жалдамалы пәтер туралы алдын ала уағдаластық-айына 60 мың теңге, алдын ала төленді. Келгеннен кейін жігіттерді тосын сый күтіп тұрды.
– Бізден тағы 160 мың теңге сұрады. Беруге тура келді. Біз жинағанның бәрін алып кетті, біз тынбай жұмыс жасап, ақша таптық. Бірақ мұнда мүлдем басқа мүмкіндіктері бар жігіттер көп. Мен шағымданбаймын немесе ренжімеймін, барлық уақытта бір қайғы – қасіреттің, екіншісінің пайдасы болды, Мен бұл бір күні өзгереді ме, жоқ па деп ойладым. – менің сұхбаттасушым өз-өзінен сұрайды.
Аркадий тұрғын үйді жалға алудың барлық жағдайына қарамастан, такси жүргізушілерінің айтуынша, біздің қалада мейірімді және қайырымды адамдар көп.
– Сізде өте әдемі қала бар, мен сізге бұл туралы шын жүректен айтамын. Біз ескі қаланы араладық, ол сондай тарихи. Біз «Революция» аймағында пәтер жалдаймыз, бұл қаланың ескі орталығы екен,жаңа бөлігіне әлі жеткен жоқпыз. Біз Оралда біраз уақыт боламыз, содан кейін барамыз. Біздің ата-анамыз сізбен бірге болғанымызға өте қуанышты. Анам бізге орталықты аралаңдар деген, дұрыс айтқан екен-бізге ұнады. Ата-анамыз Орал қаласында бірнеше рет болған. Санкт-Петербургте Орал қаласынан көптеген адамдар, әсіресе студенттер бар. Эх, өкінішке орай, сіздің қалаңызға келуге себеп мүлдем қуанышты емес. Бәрі жақсы жаққа өзгереді деп сенемін.
«Мен ұлдарымның соғысқа баруына жол бермеймін»
Ахмед-шешен, Мәскеуден Оралға үш ұлын әкелді-18, 23 және 26 жаста. Олар шекарадан өтуді бір күн күтті. Олар автобус жүргізушісіне төртеуіне 10 мың рубль берді. Ахмед ақыры Қазақстанға жеткеніне қуанышты. Демалып алып, әрі қарай Түркияға жүреміз, – дейді ер адам.
Ол Жамбылда дүниеге келген. Ол бір жасында ата-анасы Шешенстанға көшті. Ол 24 ақпанда Путин Ресей әскерлерінің Украинаға басып кіргенін жариялаған кезде өзін нашар сезінгенін айтады.
— Мен 24 ақпаннан кейін жұмысымда әріптестеріме бұл соғыстың абыройсыз екенін ашық айттым. Менің айналамдағы жастар саясатқа қызығушылық таныту керек, саясаткерлердің не істеп жатқанын білу керек дейді. Әйтпесе, сіз бір сәтте өміріңізден бас тартасыз. Қазақстанға соғысқа қарсы пассивті оппозиция келді. Олар Путин саясатын қабылдамайды. Оны қолдайтындар мұнда барған жоқ. Ал Ресейдегі белсенді оппозиция митингілерде соққыға жығылды, түрмелерде отыр, – деді Ахмед.
Ахмед Шешенстандағы екі соғыстан аман қалды. Ол жарақат алды, оның үйі снарядтың жарылысымен опырылды. Ол өмірін Саратовта нөлден бастады.
– Ресей Украинамен және украиндармен Шешенстандағыдай жасайды. Мен соғыстың не екенін білемін. Жұмылдыру туралы хабарланғаннан кейін мен ұлдарымды жинауға асықтым — олар осы сәтте әртүрлі қалаларда болды. Мәскеуден үлкендерін, кішісін Саратовтан алып кетті. Үш кішкентай баламмен әйелім анда қалды. Мен ұлдардың соғысқа баруына, украиндардың қанына қолдарының малуына немесе өлуіне жол бермеймін.
Марина Драчева
