БҚО-да халықтың 5% – ы мерзімі өткен қарыздарға байланысты банкротқа ұшырауы мүмкін

Бүгінгі таңда 33 100 батыс қазақстандықтардың кредиттерді төлеуде проблемалары бар-олардың қарыздары өсімпұлдар өскен, олардың басым бөлігінің мерзімі бір жылдан астам уақытқа есептелген. Халыққа қарыз жүктемесін азайту үшін Үкімет жеке тұлғалардың банкроттық туралы Заңын қабылдады-енді ешқандай мүлкі жоқ азаматтар проблемалық несиелер бойынша міндеттемелерді толық есептен шығаруға сене алады.

БҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің баспасөз қызметінен хабарлағандай, «Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттық туралы» жаңа заң 2023 жылғы наурыздан бастап күшіне енеді.

Ол борыштан өз бетінше шыға алмаған ҚР азаматтарына қатысты қабылданды – жұмысынан айырылу немесе денсаулық жағдайының нашарлауы салдарынан кредиттер бойынша мерзімі өткен. Енді облыс тұрғындары өздерінің банктік қарыздарына қызмет көрсету үшін мүлкі мен қаражаты жоқ адамдар банкроттыққа өтініш бере алады және қарыздары жойылады.

Банкроттық туралы өтінішті борышкер «E-salygAzamat» мобильді қосымшасы, E-gov веб-порталы және ХҚКО АЖ арқылы жібере алады. Бұл ретте ақпараттық жүйе арқылы борышкердің кіріс өлшемшарттарына сәйкестігі тұрғысынан мүдделі мемлекеттік және өзге де органдардың деректерімен автоматты түрде салыстыру жүргізілетін болады.

БҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің түсіндіру жұмыстары басқармасында айтылғандай, халықты проблемалық банктік қарыздардан арылту бойынша үш рәсім қарастырылған – соттан тыс банкроттық, сот банкроттығы және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру.

Соттан тыс банкроттық тек банктер, МҚҰ және коллекторлық агенттіктер алдындағы борыштар бойынша мынадай шарттарда қолданылады:

– банктер, микроқаржы ұйымдары және коллекторлар алдындағы борыш , млн теңгеден (1600 АЕК)аспайды;

– банктер, микроқаржы ұйымдары, коллекторлар алдындағы міндеттемелер бойынша өтініш берген күні қатарынан 12 ай ішінде өтеу болмайды;

– борышкердің тіркелген мүлкі жоқ, оның ішінде.жалпы меншіктегі мүлік;

– мерзімі өткен берешекті банкпен реттеу жүргізілді;

– банкроттық 7 жыл бойы қолданылмады.

Жеке тұлға сот банкроттығы рәсімін 5,5 млн теңгеден астам борыштар бойынша, сондай-ақ борыштардың қалған түрлері бойынша қолдана алады. Сот банкроттығының мақсаты банкроттың мүліктік массасы есебінен кредиторлардың талаптарын барынша қанағаттандыру болып табылады. Егер жалғыз тұрғын үй кепіл нысанасы болып табылса, онда кредитор оны сот банкроттығы барысында алып қоюға құқылы. Егер жалғыз тұрғын үй кепіл болмаса, несие берушілер оны талап ете алмайды. Борышкердің жосықсыз белгілері болмаған жағдайда қалған өтелмеген сома (мүлікті немесе ол туралы ақпаратты жасыру, жалған ақпарат беру және т.б.). Сот процесі барысында барлық борышкерлер қаржы басқарушыларының қызметтерін төлей алмайтынын назарға ала отырып, заң жобасында мүлкі жоқ халықтың әлеуметтік осал топтарына жататын борышкерлер үшін мемлекет есебінен төлем көзделген.

Үшінші рәсім – проблемалық кредиті бар қарыз алушының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру сотта тұрақты табыс болған жағдайда қарыздарды төлеуге бөліп-бөліп төлеу мүмкіндігін көздейді. Қалпына келтіру жоспары қаржы басқарушысымен бірлесіп әзірленеді және сотта бекітіледі. Бұл процедураның артықшылығы-одан кейін адам «банкрот» мәртебесін алмайды, сондықтан оған банкрот үшін көзделген салдарлар қолданылмайды.

БҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті банкрот деп жарияланғаннан кейін адамның 5 жыл ішінде қарыздар мен несиелер алуға құқығы жоқ екенін түсіндірді.

Людмила КАЛАШНИКОВА