Оралда Шаған өзені арқылы көпір салу туралы тыңдау өтті. Көпшілік «қолдап»дауыс берді

«Ақжайық» шағын ауданын қаланың орталық көшелерімен байланыстыратын Шаған өзені арқылы өтетін көпір салу бойынша қоғамдық тыңдаулар әкімдік өтті деп есептейді. Жиналғандардың көпшілігі көпір салуды «жақтап» дауыс берді, бұл негізінен Зачаганск шағын ауданының жергілікті тұрғындары, олардың айтуынша, көпір оларға қажет, өйткені олар күн сайын таңертең қала орталығына жету қиынға соғады. Жиналғандардың тағы бір бөлігі-белсенділер мен жай ғана бей – жай қарамайтын Орал тұрғындары, бірақ Зачаганскіде тұрмайтындар көпір салуға қарсы шығып, жобаны орынсыз, экологиялық емес және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерімен байланысты деп атады.

Ақжайық шағынауданындағы Шаған өзені арқылы өтетін көпір салу жобасы 2019 жылы қала тұрғындарына таныстырылды және наразылық тудырды, өйткені билік құрылыс кезінде қалалық саябақта 1500 ағаш кесуді жоспарлады. Жоспар бойынша көпір Мәншүк Мәметов көшесінен Сдықов көшесіне дейін салынып, қалалық саябақ аумағынан өтеді. Адамдардың наразылығынан кейін билік жобаны түзетуге уәде берді. Екі жылдан кейін, 2021 жылы Орал қаласының бұрынғы әкімі Абат Шыныбеков «көпір жобасы» дайын екенін және КПО б.в. консорциумына берілгенін хабарлады. Түзетілген жоба бойынша қоғамдық тыңдаулар өткізілген жоқ.

Міне, бүгін, 2023 жылғы 30 мамырда сағат 11-де Зачаганск шағын ауданында «Орал жерлеріндегі мемлекеттік орман қорының жерлерін орман шаруашылығын жүргізуге байланысты емес мақсаттар үшін басқа санаттағы жерлерге ауыстыру»жобасы бойынша қоғамдық тыңдаулар өтті.

Тыңдаулар басталғанға дейін де залда адвокат Руслан Аминов пен әкімдік қызметкерлері арасында қақтығыс басталды, олар А4 форматындағы қағаз парағын залға жіберіп, келгендер сол жерге өз мәліметтерін енгізді. Адвокат тұрғындарға өз есімдерінен басқа белгілі бір бағанға жеке сәйкестендіру нөмірін (ЖСН) енгізу қажет екенін көрді.

– Біздің дербес деректеріміз қандай негізде және не үшін қажет? – деп, адвокат ашуланып, әкімдік қызметкерлерінен деректері бар тізімді жинап алды.

Шенеуніктер жауап таба алмады және осы уақытта қоғамдық тыңдаулардың басталғанын жариялады. (тізім адвокатта қалған сияқты). Осы уақытта залда 50-ге жуық адам жиналды.

Бірінші сөзді қала әкімдігінің жер қатынастары бөлімінің басшысы Мирас Мұхит алды. Ол Зачаганскінің жергілікті тұрғындарына қатысты негізгі мәселені атап өтті.

— Қазір Зачаганда 70 мың адам тұрады. Оларға қала орталығына тікелей кіру үшін Ақжайық шағынауданындағы көпір қажет. Менің ойымша, Зачаганск тұрғындары таңертең Зачаганскіден Пугачев аялдамасына дейін көлік кептелісі жүргізбейтінін біледі. Көпір салынғаннан кейін Орал тұрғындары орталыққа 10 минут ішінде түседі, – деп атап өтті Мирас Мұхит көпір құрылысының басты пайдасын айтып.

Мирас Мұхит сөз сөйлегеннен кейін Орал экологиялық-географиялық қауымдастығының төрағасы Дархан Сариев сөз алды. Ол қоғамдық тыңдауды сынға алды, өйткені оның ережелері мен қатысушылары жарияланбады.

– Бізде қандай ереже бар? Қанша қатысушы бар? Тақырыбы қандай? Сіз тек спикердің 15 минут сөйлейтінін айттыңыз, – деді Сариев.

Бұған жауап ретінде оған залдан біреу тыңдауға қатысушылар-71 адам деп айқайлады.

Содан кейін залда үлкен кісі орнынан тұрып, Сариевтің орыс тіліндегі сөзін естіп, қазақ тілінде сөйлеу керек екенін айта бастады.

– Мемлекеттік тілде сөйле! Кім түсінбейді-кетсін. Біз қайда тұрамыз? Біз Қазақстанда тұрамыз. Бізде әлі де құлдық психологиясы бар», – деп айта бастады егде жастағы ер адам.

Бұған жауап ретінде оған қазақ тілінде Дархан Сариев жауап берді, ол ер адамның табиғатты сақтауға ешқандай қатысы жоқ саяси мәселе көтеріп жатқанын айтты.

– Бұл қоғамдық тыңдау тақырыбы емес! Бізде әңгіме тақырыбы басқаша, – деді Дархан Сариев.

Содан кейін әңгімеге өз орнынан тұрып, Зачаганскіде қазақтар тұрады деп айта бастаған әйел араласты және бұл жағдайда (көпір салу жобасына қатысты-автор. ескерт.) ағаштар туралы емес, адамдар туралы ойлау керек.

«Біз көпірге қарсы емеспіз, ал, ағаштарды өсіреміз», – деді әйел.

Содан кейін «Телегей» қоғамдық бірлестігінің басшысы Дәуренбек Сахым сөз алды.

«Көпір керек пе, жоқ па » тақырыбын шешіп алайық, көпір керек», – деп, ол әрі қарай жалғастырды. — Мен нақты сандарды білмеймін, бірақ егер көпір салу үшін 50 гектар қажет болса, онда олар қажет болғанша алсын, қалған аумаққа қол тигізбесін.

Дәуренбектен кейін оның алдында қатарда отырған жігіт сөз алды.

— «Ақжайық» шағынауданын салған кезде мұнда тағы 50 мың адам қосылады, сондықтан бізге көпір керек. Таңертең мұнда үнемі кептелістер болады. Әзірге біз мұны шешкенше 10 жыл керек болады, – деп қорытындылады жергілікті тұрғын.

Жігіттің сөзінен кейін Дәуренбек Сахым сахнаға шықты. Ол картаға жақындап, өз әрекеттерін көрсетіп, түсініктеме бере бастады: «көпір осында өтеді, неге бүкіл аумаққа қол тигізу керек? Онда көптеген ағаштар өседі».

— Онда 122 гектар жер бар, тек 90 гектарда ағаштар бар, қалған аумақта ағаштар жоқ, — деп жауап берді Мирас Мұхит.

Содан кейін Мирас Мұхит орман қорынан шығарғысы келетін аумақта негізінен қарағаштар өсетінін және «Жайық таза қала» ЖШС-де техника пайда болғанын, оның көмегімен олар ағаштарды кесіп тастамайтынын, бірақ тамыр жүйесіне зақым келтірмей трансплантацияланатынын айтты.

Одан кейін Орал тұрғыны Тілек Төрешев сөз сөйледі. Оның айтуынша, қала орталығынан Зачаганскіге дейінгі жол 8-10 минутты алады, ал Селекционный кенті арқылы кері бағытта 6 минутты алады.

— «Ақжайық» шағынауданында трассаның жанында бірнеше үй ғана салынуда, жарықтандыру тіректері жерде шашылып жатыр, трансформаторлық кабиналар ұрланған, онда ешқандай күзет жоқ, онда тіпті ештеңе жоқ. Көпір салуға жұмсағысы келетін ақшаға Зачаганскіде мектептер мен балабақшалар салынсын. Мәселе мынада, бұл ақша да ұрланады, қашан шағын аудан салынады, қажеттілік туындаған кезде көпір салынсын, – деді Турешев.

– Мұнда қарбалас уақытта жүруге тырысыңыз! Мен жергілікті тұрғынмын, мен мұнда тұрамын, көпірде апат болған кезде біз бірнеше сағат бойы кептелісте тұрамыз, ал бұл адамдар қала орталығында, тіпті орталықта, алтыншы шағын ауданда болса да, сізде көптеген жолдар бар, бізде бір ғана көпір бар», — деді өзін жергілікті тұрғынмын деп атаған адам.

Содан кейін сөзді азаматтық белсенді Асқар Шайғұмаров алды. Ол картаға шығып, көпірдің өтетін жерін көрсетіп: «көпір осында өтеді, қалғанын неге алады? Бұл қаланың өкпесі, Орал қаласында жыл сайын ағаштар онсыз да азайып келеді».

Шайғұмаровтың сұрағы жауапсыз қалды. Сөзді қайтадан жергіліктімін деген жігіт алды.

– Қазақтарда: ер адам үй салып, ұл өсіріп, ағаш отырғызуы керек деген сөз бар. Орыстарда да осындай мақал бар, сондықтан біз ағаштарды отырғызамыз. Мұнда да ештеңе болған жоқ (Зачаганскіні білдіреді – автор.ескерт.). Мұнда адамдар алты жыл бұрын үй салған көптеген ағаштарды отырғызды, олар қазірдің өзінде үйлердің төбесіне дейін өсті», – деді ол.

Тыңдау қорытындысы бойынша пікірлер екі лагерьге бөлінді: біріншісі – Зачаганскінің жергілікті тұрғындары қазақ тілінде сөйлейтіндер көпір құрылысын бірауыздан қолдады. Екінші бөлім-Орал тұрғындары орыс және қазақ тілдерінде сөйлейді, бірақ Зачаганда тұрмайтындар құрылысқа қарсы болды. Дауыс беру қорытындысы бойынша біріншісі көп болды. Тыңдаулардан кейін Мирас Мұхит алдын – ала қорытындыларды айтты: 30 дауыс – «Қолдап», 13-15 дауыс – «Қарсы».

Қоғамдық тыңдаулардан кейін барлық қатысушылар мәдениет үйінен шыққан кезде журналистердің орман қорынан ұзындығы 4,8 шақырым болатын көпірдің астына билік 130 гектар жер бөлгісі келетіндігі туралы сұрағына Орал әкімі орынбасарының орынбасары Асхат Құлбаев: «Орман қорының негізгі бөлігі 2015 жылы бекітілген «Ақжайық» шағынауданының аумағында орналасқан. Бұл жоба орман қорының жасыл кеңістігінің бір бөлігі өтетін барлық аумақты көрсетеді, онда азаматтық құрылыс ғимараттары жобаланған. Шаған өзенінің сол жағалауындағы бір дақ тек жолдың астында. Мұның бәрі неге? Өйткені бұл орман қорының контурлары. Неліктен оны қалдыру керек? Бұл барлық ағаштар кесіледі дегенді білдірмейді — бұл сандырақ».

Әңгіме соңында Құлбаев қоғамдық тыңдау өткізілді деп есептелетінін айтты.

Талғат Омаров