БҚО-да 20 мыңға дейін мысықтар мен иттерді чиптеу жоспарлануда
Ветеринарлар үй жануарларын чиптеу қаңғыбас мысықтар мен иттердің жартысына дейін азаюына әкеледі деп санайды. Дәл қазір, облыстық ветеринария басқармасының мәліметінше, қалада қараусыз жүрген 10 иттің 5-нің иелері бар. Адамдар үй жануарларын байлаудан шығарады, бұл үшін оларды ешкім жауапқа тартпайтынын біледі. Чиптер жануардың иесін жауапкершілікке тартуға мүмкіндік береді-олар бойынша ветинспекторлар немқұрайлы оралдықтарды анықтап, оларға көшеде бақылаусыз үй итін жібергені үшін 34500 теңге (10 АЕК) көлемінде айыппұл салады.
2023 жылдың 1 қыркүйегінен бастап ҚР-да «Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы» заңның нормасы күшіне енеді, оған сәйкес мысықтар мен иттердің иелері өз жануарларын чиптеп, БҚО ветеринария басқармасының бірыңғай базасына есепке қоюы тиіс, онда чиптелген мысықтар мен иттер бойынша барлық деректер жинақталған.
Бұл база 2020 жылы құрылған. Онда 19000 чиптелген жануарлар тіркелген. Олардың 13800-і қаңғыбас жануарлар, тағы 5200-і үй жануарлары. Орал бойынша барлығы 1600 үй жануарлары анықталды. Үлкен жұмыс күтіп тұр.
Ветеринарлық басқарманың болжамы бойынша, жаппай чиптен кейін мәліметтер базасында кем дегенде 20 мың мысық пен ит пайда болады.
– Үй жануарларын чиптеуді қазірден бастау керек, – деп ескертеді БҚО ветеринария басқармасының бас маманы Қуандық Хамитов. – Қыркүйек айында иттің немесе мысықтың чипі болмағаны үшін оның иелеріне айыппұл салынуы мүмкін.
Ол бүгінгі таңда ветеринарлық станциялар мен жеке ветеринарлық клиникалар үй жануарларын чиптермен сәйкестендірумен және бірыңғай базаға тіркеумен айналысатынын түсіндіреді.
Бұл процедура қалай жүреді? Иелері жануарды клиникаға әкеледі, ал ветеринар оның құлағына микрочип салады.
Желіні басқарудың бірыңғай дерекқорына маман осы чиптен сәйкестендіру кодын – 15 таңбалы санды, сондай-ақ басқа да қажетті ақпаратты – жануардың түрін, тұқымын, жасын, мекен-жайын және иелерінің байланыс нөмірлерін енгізеді.
Әрбір ветеринарлық клиника мен ветстанцияда сканерлер бар, олардың көмегімен үй жануарлары жоғалып кетсе, мысық пен иттің иелерін оңай табуға болады.
Қуандық Хамитов облыс аудандары бойынша жануарларды чиптеу бойынша ақылы қызметтерді 11 ветстанция көрсететінін айтады. Олардың қызмет құны-1000 теңге. Ауылдардағы ветеринарлар ауланы аралай бастады және ауыл тұрғындарына үй жануарларын анықтауды ұсынады.
Орал мен Ақсайда ветстанциялар ақылы чиппен айналыса алмайды, жануарлар иелері бұл қызметке тек жеке ветеринарлық клиникаларға жүгінуі керек. Оларда чиптер қымбатырақ-1,5 – 2,5 мың теңге.
Қуандық Хамитов жануарларға чиптер тек иелерінің есебінен салынатынын атап өтті. Аудандардың барлық ветстанциялары Мемлекеттік сатып алу порталы арқылы қажетті чиптер санын сатып алды және бүгінде сәйкестендіру рәсімін жүргізуге дайын.
– Біз қаңғыбас жануарларды чиптегеннен кейін азаяды деп күтеміз. Неліктен? Мысалы, сіз итті анықтадыңыз, содан кейін кенеттен оны байлаудан босатып көшеге жіберуге шешім қабылдадыңыз. Ұсталған кезде инспекторлар сканермен ұсталған иттің чипінен алынған деректерді қарастырады, ал егер оның иелері болса, онда деректері учаскелік полиция инспекторларына берілуі керек. Олар, өз кезегінде, иесіне иттің қоғамдық орындарда қадағалаусыз болғаны үшін 34500 теңге сомасына айыппұл салуға құқылы–бұл 10 АЕК, – дейді Қуандық Хамитов.
Оның айтуынша, қазір Орал арқылы қараусыз жүрген 10 иттің 5-нің иелері бар. Иттерді азаматтардың өтініштері бойынша немесе зарарсыздандыру үшін ұстаған кезде, ұстаушылар жануарлардың бір бөлігінің иелері бар екенін дәлелдей алмайды.
Ветеринар дәрігер жануарлардың иелеріне 10 АЕК айыппұл салынуы мүмкін екенін және адам үй жануарларын чиптеуден бас тартқан жағдайда түсіндіреді. Мәселен, егер мал дәрігері ауланы аралау кезінде ауыл тұрғынына үй жануарларын сәйкестендіруді ұсынса және одан жазбаша бас тартса, онда маман бас тарту туралы өтінішті учаскелік полиция инспекторына жіберуге құқылы. Ал ол өз кезегінде бас тартушыға айыппұл салады.
БҚО ветеринария басқармасының бас маманы полицейлер аулаларда арнайы бармайтынын және жануарларда чиптердің бар-жоғын тексермейтінін атап өтті.
Аулада немесе үйде орналасқан жануарларда чиптерді тексеру иелерінің ерікті келісімімен ғана мүмкін болады. Егер адамдар итті шынжырда ұстаса және мысықты үйден шығармаса, онда олар жануарда чиптің жоқтығы үшін әкімшілік айыппұлдан аулақ бола алады.
ZooDoctor ветеринарлық орталығының жетекшісі Максим Страмоусов Орал тұрғындары үй жануарларын белсенді түрде чиптейтіндігімен бөліседі.
Егер ит үлкен болса немесе оның иелері, жағдайларға байланысты, жануарды клиникаға әкелуге мүмкіндік болмаса, онда ветеринарлар мекен-жайларға өздері барады. Қала шегінде бір мекен – жай бойынша кеткені үшін қосымша ақы-2000 теңге.
– Бізде өз жануарларын есепке алғысы келетін саналы азаматтар бар. Адамдар бұл мәселеге қызығып, бұл туралы алаңдайды. Олар қоңырау шалып, мұны қалай жасау керектігін нақтылайды, дейді Максим Страмоусов.
Оның пайымдауынша, адамдар қаржылық проблемалары болғандықтан чиптемейтін жануарлар болады.
Сонымен қатар, чиптеудің қажеті жоқ деп санайтын иелер де бар, өйткені олардың жануарлары жеке үйдің аумағынан кетпейді.
Ветеринар чиптеу процедурасы іс жүзінде ауыртпалықсыз дейді. Бұл тері астына инъекция жасаумен бірдей.
Чип-бұл 1,5х6 мм микроскопиялық құрылғы, ол жануардың терісінің астына құлаққа енеді.
Тыныш күйде чип жануарға ешқандай алаңдаушылық туғызбайды. Ол сканер құлаққа жеткізілгенде ғана іске қосылады және құрылғы чиптен 15 таңбалы сәйкестендіру кодын оқиды, оған сәйкес хосттар анықталады.
Жануарларды чиптеу кезінде ветеринарлар иелеріне ветеринарлық төлқұжат беруге міндетті, онда осы 15 таңбалы сәйкестендіру коды көрсетілуі керек.
Максим Страмоусов көшедегі қаңғыбас жануарлардың көпшілігі көшеге тасталған бұрынғы үй жануарлары екенін айтады. Көбінесе оралдықтар жазғы кезеңде иттерді саяжайды күзету үшін ұстайды, ал күзде үй жануарларын қоя береді. Осылайша жануарлар панасыз қалады.
– Менің ойымша, үй жануарларын анықтау адамдардың өз жануарлары үшін жауап беруіне әкеледі. Егер үй жануарларының бірыңғай базасы құрылса, онда қаңғыбас жануарлармен проблемалар әлдеқайда аз болады. Әрбір иесі түсінеді: ол итті сыртқа шығарады және жануардың қоғамдық жерде қараусыз қалғаны үшін міндетті түрде жазаланады», – дейді Страмоусов.
ZooDoctor ветеринарлық орталығының жетекшісі жануар иелерінің 50% – дан астамы үй жануарлары үшін тиісті деңгейде жауап бермейді дейді. Ережеге сәйкес, ол келесідей болуы керек: сіз мысық немесе ит алдыңыз, оған профилактикалық вакцинация жасауыңыз керек, оны гельминттерден емдеңіз, итті серуендеуге, ал үлкен итті қарғыбаумен және тұмсықпен шығарыңыз. Бірақ оралдықтар бұл ережелерді елемейді.
Людмила КАЛАШНИКОВА
