БҚО-да фермерлер күнбағыс үшін экспорттық бажды алып тастауды талап етті
Бұл оларға үлкен шығын әкелуде.
Батыс Қазақстан облысының аграршылары, барлығы 20 шаруашылық азық-түлік қауіпсіздігінің өзекті мәселелерін шешу үшін өңірдің ауыл шаруашылығы басқармасынан көмек сұрады, оның ішінде – қымбат солярка, субсидиялардың баяу төленуі және күнбағыс әкетуге баж салығын белгілеу мәселесі.
Өйткені, осы жылдың ақпан айында сауда министрлігі күнбағыс тұқымын елден әкетуге бір тонна тұқымға 20% мөлшерінде, бірақ бір тоннаға кемінде 100 еуро мөлшерінде шектеу бажын енгізді. Көршілес Ресейге қарсы санкциялар аясында бұл шаруаларға ауыр тиді: көптеген елдер Ресеймен тікелей сауда жасамайды, сондықтан өнімнің көп бөлігі Қазақстанға сатылады немесе айналма экспорт деп аталатын нәрсе – шикізат әкелінеді, ал басқа елдерге қазақстандық елдердің атын жамылып кетеді.
– Биыл, ресми статистикаға сәйкес, майлы дақылдарға, атап айтқанда күнбағысқа арналған егіс алқабы 30% – ға төмендеді. Өткен жылы 63,1 мың гектар егілді, биыл – 46,6. Мәселе мынада, бізде осы бажға байланысты сату проблемалары бар. Билік адамдар күнбағыс отырғызудан мүлдем бас тартатындығына қол жеткізеді. Егер бір жыл бұрын біз күнбағысты тоннасына 280 теңгеге сатқан болсақ, енді бізге тоннасына 120 мың теңгенің бағасы ұсынылады, бұл шығынды баға. Күнбағыс көбірек күтімді қажет ететін дақылға жатады – азықтандыру, арнайы техника, зиянкестермен күресу, тұқым қымбатырақ, – дейді фермер Бекболат Мұхашев.
Фермерлердің айтуынша, бастапқыда күнбағыс экспортына баж салығын енгізген мемлекет күнбағыс майының бағасын төмендету мақсатын басшылыққа алды, бірақ статистикадан оның мақсатына жете алмағаны көрінеді – майдың құны өзгеріссіз қалды, бірақ болашақта оның әлі де өсу қаупі бар.
– Егер бір жылдың ішінде егіс алқаптары азайып, күнбағыс өсіру тиімсіз болып қалса, тағы бір-екі жылдан кейін не болады? Міне, сол кезде майға шикізат тапшылығы пайда болады, содан кейін оның бағасы көтеріледі. Қазір бидайдың бағасы төмендеген кезде, күнбағыс фермерлерге шығындарды жабуға көмектесетін дақыл болды, бірақ біз бұл кіріс көзін экспортқа нақты тыйым салудан айырдық. Бұл жағдайдан шығудың жалғыз жолы – экспорттық бажды жою, – деді Бекболат Мұхашев.
Фермерлердің үш негізгі сату көзі бар екенін атап өткен жөн – жергілікті май зауыттары, күнбағысты өз қажеттіліктері үшін шағын партиялармен сатып алатын шаруа қожалықтары және трейдерлер – тұқымдарды шетелге жіберетін фирмалар. Бірақ Батыс Қазақстан облысындағы май комбинаты өз қажеттілігін өтейді, көршілес Ақтөбе облысында май комбинаты әлі бос тұр, меншік иесінің ауысуына байланысты күнбағысты жеке қажеттіліктерге сату – ұзақ, ал трейдерлер тоннасына 120 000 теңгенің төмен бағасын ұсынады.
Ауыл шаруашылығы басқармасы басшысының өсімдік шаруашылығы мәселелеріне жетекшілік ететін БҚО бойынша орынбасары Денис УМАШЕВТЫҢ айтуынша, олардың ведомствосы айналысқанның бәрі министрліктерге хат жазған.
– Күнбағыс жайлы біз ауыл шаруашылығы министрлігіне бірнеше рет хат жібердік. Ауыл шаруашылығы вице-министрінің атына соңғы хат 14 шілдеде жіберілді. Бізге бұл мәселені сауда министрлігі жанынан құрылған ведомствоаралық комиссия шешетінін түсіндірді. Ауыл шаруашылығы министрлігі өз тарапынан ел бойынша 150 мың тонна күнбағыс бажсыз әкетуге квота берді. Сондай-ақ тағы 100 мың тонна күнбағыс квотасына қосымша өтінім берілді. Бүгінгі таңда сұрақ әлі қаралуда, жауап жоқ, – деді Денис Умашев.
Бұрын хабарланғандай, Аqjaiyq ӘКК Орал жазғы тұрғындарынан өнім сатып алады: тек әлеуметтік маңызы бар тауарлар – картоп, пияз, сәбіз және қырыққабат қабылданады. Сондай-ақ, біз БҚО-да пияздың жетіспеуіне байланысты Пәкістаннан әкелетінін айттық. Билік аймақтағы пияз, картоп, қырыққабат және сәбіз проблемасы егістіктердің төмен егілуімен емес, сапалы, желдетілетін көкөніс қоймаларының жетіспеушілігімен байланысты деп санайды.
Дереккөз: ratel.kz
