«Газ балонынан бір нәрсе ұшып, жарылыс болды, қыздар еденге құлады» – сотта Орал кафесінде жарылыстан зардап шеккендердің айғақтарын тыңдады

№ 2 Орал қылмыстық қалалық сотында осы жылдың 4 қаңтарында болған «Rizyq» кафесіндегі жарылыс туралы ашық сот талқылауы жалғасуда.

Естеріңізге сала кетейік, газ баллоны жарылғаннан кейін үш жас қаза тауып, алтауы зардап шекті, олардың бесеуі қатты күйік шалған және ұзақ уақыт бойы ауыр жағдайда болған.

Ғимаратты кафеге жалға алған 34 жастағы Меңдібек Уәлиевке ҚР ҚК-нің 292-бабы 3-бөлігі бойынша «Абайсызда екі және одан да көп адамның өліміне әкеп соққан өрт қауіпсіздігі талаптарын бұзу»бойынша айып тағылды.

Сот ісін судья Варвара ДМИТРИЕНКО басқарады. Айыптау жағын адвокат – Тамара Сәрсенова, зардап шеккен тараптың адвокаты — Ақгүл Қарасаева ұсынады. Іс бойынша прокурор – Азамат БИГАЛИЕВ.

Сот процесінің тараптарына құқықтар мен жауапкершілік туралы түсіндіріп, қолда бар өтініштерді анықтағаннан кейін судья зардап шеккендерге сауалнама жүргізуді жалғастырды.

Сұрақтарға жауап беруге зардап шеккен Сұлтанов шақырылды.

Естеріңізге сала кетейік, Сұлтанов, жарылыстан ең аз зардап шеккен және екі қызды құтқаруға көмектескен жас жігіт – кафедегі қайғылы оқиға кезінде онымен бірге болған әріптестері. Содан кейін дәрігерлер Сұлтановты баллон жарылғаннан кейін басталған өрттен күйік дәрежесі 4 % екенін анықтап, үйіне жіберді. Жігіттің жағадайына қатысты шағымдары болған жоқ.

— Сол күні, үшінші қаңтарда, мен бірінші рет жұмыс ауысымымды бастадым, Маргаританың інісі оны ауыстыруды өтіндім. Біз бір — бірімізді бұрыннан білеміз, сонымен қатар мен бұл кафеде 2022 жылы жұмыс істеймін, – деді зардап шеккен Сұлтанов.

Оның айтуынша, кешкі сағат 9-да ауысымға келіп, ол өз жұмысымен айналыса бастады, жұмыс әдеттегідей өтті.

– Түнгі сағат екіде мен дыбыс естідім, содан кейін кафенің алдыңғы есігінде тұрған газ баллонынан бірдеңе ұшып кеткенін, жарылыс болғанын, өрт басталғанын көрдім. Мен жүрелеп отырдым, басымды қолыммен жаптым, не болып жатқанын түсінбедім, дүрбелең басталды. Айналада ештеңе көрінбеді, біраз уақыттан кейін мен әріптестерім Алязи мен Әйгерімнің еденде жатқанын көрдім. Мен суды іздей бастадым, өйткені Әйгерімнің арқасы жанып тұрғанын көрдім. Мен дүрбелеңде болдым, бөлмеден қалай шығуға болатынын түсінуге тырыстым, терезе бар екенін көрдім. Мен оларға осы терезеге жету керек екенін айттым, біз солай жасадық. Ол арқылы біз – мен, Алязи және Әйгерім бөлмеден шыға алдық, — деді зардап шеккен жігіт.

— Сіз газ балонынанн бірдеңе ұшып кетті деп айттыңыз, не ұшып кеткенін нақтылай аласыз ба? – деп сұрады айыпталушының адвокаты Тамара Сәрсенова.

«Жоқ, мен не ұшып кеткенін айта алмаймын, бірақ мен одан бір нәрсе ұшып кеткенін анық көрдім»,-деп жауап берді жігіт.

Адвокаттың басқа сұрақтары болған жоқ.

Процесс барысында сот жәбірленуші Әйгерім Ғабдуллинаның нақтылау сұрағын қойды.

– Айтыңызшы, сотқа дейінгі тергеу кезінде, болған оқиғадан кейін көп ұзамай сіз кафеде газдың иісін үнемі сезіп тұрғаныңызды айттыңыз ба? Сіз сөздің мағынасын түсінесіз – үнемі. Сіз кафеге жұмысқа, алғашқы жұмыс ауысымына шықтыңыз. Бұған дейін сіз кафеде 2022 жылы жұмыс істедіңіз. Бөлмедегі газ сол кезде де иіс шығарды ма? – деп сұрады судья қыздан.

Дәл осы сұрақ адвокат Сәрсеновты да қызықтырды, ол да бұл сұрақты қыздың түсінігінде «үнемі газдың иісі»нені білдіретінін түсіндіру үшін жүгінді.

Белгілі болғандай, қыздың айтуынша, баллон жарылған кеште газдың иісі үнемі болатын.

— Мен газдың иісін сездім, тек кешке кафеге жұмысқа барғанымда, – деп түсіндірді қыз сотқа және процеске қатысушыларға.

Сот талқылауына қатысушылар қайтыс болған Ерхан Тоқпаевтың анасын тыңдады.

Әйел көз жасын жасырмай, сол күні кешке ұлы жұмыс ауысымынан кейін оны үйіне алып кету үшін қалыңдығы Маргеританың артынан келгенін айтты. Олар шай ішіп, содан кейін үйге баруды шешті.

– Таңертең мен не болғанын білдім. Содан кейін ұзақ күту сағаттары болды — кафе қоқыстарының астынан ұлын іздеу. Содан кейін Ерхан қайтыс болғаны белгілі болды, біз оны жерледік, – деді қайтыс болған жігіттің анасы көзіне жас алып. – Олар өте жас еді, екі айдан кейін олар үйлену тойын жоспарлаған болатын.

Әйел Мендібек Уәлиевтің заңның барлық қатаңдығымен жазаланғанын қалайтынын айтты.

Адвокат Тамара Сәрсеноваға ол ұлының жеті күн жерлеу рәсіміне келген кезде айыпталушының туыстары не әкелгенін есіне алмағанын немесе көрмегенін айтты.

– Моральдық зиянды 6 миллион теңге, ал материалдық зиянды 4 миллион теңге көлемінде өтеуді сұраймын. Менің ұлым өз көлігіне ақша жинады, өзі сатып алды, ал ол өрт кезінде жанып кетті. Ол үшін бізге ақша қайтарылғанын қалаймын. Біздің моральдық жағдайымызды өзгерту де, қалпына келтіру де мүмкін емес, бірақ біз оны 6 миллион теңгеге бағалаймыз, – деді әйел сотқа.

Естеріңізге сала кетейік, айыптау актісінен – «Тергеу барысында анықталғандай, Меңдібек Уәлиев ғимараттың қасбетінде орналасқан вагоншада самса дайындау үшін газ баллонын жеке өзі сатып алған болатын. Нәтижесінде, 4 қаңтарда түнгі сағат үштің басында «Rizyq» кафесінде ғимараттың құлауына және үй ішіндегі өрттің басталуына себеп болған газ шығаратын қоспаныңжарылысы пайда болды. Әр түрлі дәрежедегі жарақаттары бар алты адам қалалық ауруханаға жеткізілді, қайтыс болған үш адамның денесі сол жерден табылды – 20 жастағы қыз және 21 және 33 жастағы екі жас.

Іздеу-құтқару іс-шаралары кезінде жұмыстан кейін жағдайдың өзгеруіне байланысты өрт жолын нақтылау мүмкін емес. Газ плиталары, қазандықтар, табиғи газ жабдықтары болған оқиғамен себеп-салдарлық байланысы жоқ. Үй ішінде сұйытылған газ-пропанның жинақталуы нәтижесінде пайда болған газ – ауа қоспасының жарылуы болды. Бұл жанудың тұтану көзі автоматты немесе қолмен қосу немесе электр құрылғыларын, электр жабдықтарын, қосқыштарды, ажыратқыштарды, розеткаларды қосу кезінде пайда болған ұшқын болуы мүмкін – ұшқын шығаруға қабілетті. Сондай – ақ, көзі төмен қуатты от деп аталатын-темекі, сіріңке болуы мүмкін.

Сот-медициналық сараптамаға сәйкес, қаза тапқан Мұхамбетжанова мен Тоқпаевтың өлімінің себептерін денелердің күйгені салдарынан анықтау мүмкін болмады.

Мария ДРАЧЕВА