Оралдағы балалар үйінің тәрбиеленушісі әкімдіктен жетімдерге бережақ 9 пәтерге қол жеткізді (ВИДЕО)
4 жыл бойы «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бірлестігінің облыстық филиалының жұртшылығымен бірге Марат Қызылбасов мемлекеттік қордан пәтерлерді бөлу кезінде биліктің жетім балалар қатарынан кезекте тұрғандар бойынша заңмен белгіленген квотаны ұстануын және кешегі балалар үйіне жалға берілетін тұрғын үйдің жалпы санының 20% -. беруін талап етеді. 2021 жылы олар Орал әкімдігі халықтың әлеуметтік осал топтары үшін кезекті үйді тапсыру кезінде балалар үйіне 19 пәтер бермегенін анықтады. Сол кезде қала прокуратурасы бұзушылық бар екенін мойындады, әкімдік оны жоюға міндетті. Әділдікке жету үшін бірнеше жыл қажет болды-инстанцияға хат жазу, қала және облыс әкімімен кездесу. Нәтижесінде, 2022 жылы кешегі балалар үйінің тәрбиленушілеріне билік жетіспейтін 10 пәтерді қайтарып берді, ал 2024 жылдың желтоқсанында қарызды толығымен жауып тастады – жетімдерге тағы 9 пәтердің кілттерін табыс етті.
Неліктен Марат Қызылбасов жетім балаларда тұрғын үйдің болмауы және олардың мемлекеттік қордан тұрғын үй бөлу құқықтарының бұзылуы мәселесін шешті? Ол өзі-Орал балалар үйлерінің бірінің тәрбиеленушісі.
2021 жылы балалар үйінің басқа түлектерімен бірге ол «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалысының облыстық филиалына тұрғын үйге 10 жылдан астам кезек күтіп тұрғанына шағымданып жүгінді, бірақ тұрғын үй кезегі іс жүзінде қозғалмайды.
Қоғам қайраткерлерінен Марат 2009 жылы тұрғын үй заңнамасына өзгерістер енгізілген кезде оны тұрғын үйге кезекке қою керек екенін білді. Бірақ соңында олар ұмытып кетті. Ол 2011 жылы «жетім балалар» санаты бойынша мемлекеттік қордан тұрғын үйге кезекте тұрды. Бұрынғы балалар үйінің тәрбиеленушісіне «Жаңару» облыстық филиалы басшысының орынбасары Альфия Карибаева көмекке келді.
– Біз кезектің қалай жүріп жатқанын түсінбедік, тұрғын үйді бөлу кезінде ашықтық болған жоқ, – дейді Марат Қызылбасов. – Қанша үй салынды, оларда балалар үйінің тәрбиеленушілері қанша пәтер алды? Біз қайда барсақ та, бізге нақты ақпарат еш жерде берілмеді.
Альфия Карибаева Маратқа жетім балалар қатарынан кезекте тұрғандарға пәтер беруді мониторингтеумен айналысуды ұсынды. Олар бірге мемлекеттік органдарға өтініш бере бастады, соңғы 10 жылда балалар үйлеріне қанша пәтер берілгенін анықтады. – Мониторинг барысында біз 2011 жылдан бастап 2021 жылға дейін балалар үйінің түлектеріне қала әкімдігі заңға сәйкес толық көлемде баспана бермейтінін анықтадық. Мәселен, 2021 жылы Бірлік көшесі, Зачаганск кентіндегі №17 үй бойынша пәтерлерді бөлу кезінде жетім балалар 19 пәтер алмағанын анықтадық. «ҚР – дағы тұрғын үй қатынастары туралы» заңға сәйкес балалар үйлерінің тәрбиеленушілері қатарындағы кезекте тұрғандардың мемлекеттік қордан тұрғын үйді бөлу кезінде бірінші кезектегі құқығы бар-оларға пәтерлердің жалпы санының 20% квотасы берілген. 198 пәтерден тұратын тұрғын үй комиссиясы жетімдерге 39 пәтердің орнына 20 пәтер бөлді, – дейді Марат Қызылбасов.
Альфия Карибаевамен олар Орал ТКШ бөліміне, қала және облыс әкімдіктеріне, қала прокуратурасына хат жаза бастады.
Билік өз қателігін мойындамады. Бірақ прокурорлар заңның бұзылғанын анықтап, Орал әкімдігіне заңға сәйкес кезекте тұрған жетім балаларға 19 пәтер беруге бұйрық берді.
2022 жылы Орал әкімі Абат Шыныбеков балалар үйінің түлектеріне қарыздың жалпы санынан 10 пәтер берді. Оны қала әкімінің креслосында ауыстырған Миржан Сатқанов 2023 жылы қалған 9 пәтерді беру туралы мәселені шешкен жоқ.
Бірақ бұл қоғамшыларды тоқтата алмады. Олар қала және облыс әкімдігіне, президент әкімшілігіне, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке, ТКШ бөліміне шағымдар жазуды жалғастырды, облыс әкімі Нариман Төреғалиевтің қабылдауында болды.
– Бізде осы пәтерлер бойынша мемлекеттік органдармен өте көп хат-хабарлар жинақталған. Бірақ біз жеңдік. 2024 жылдың желтоқсанында Орал әкімдігі жетім балаларға тұрғын үй бөлу кезінде квота тәртібімен 38 пәтер және 2021 жылдан берешегі бар тағы 9 пәтер берді, – дейді Марат Қызылбасов. – Қазір билік тұрғын үйді бөлу кезінде жетім балаларға қатысты бұзушылықтарға жол бермейді. Біз оларды бақылаймыз. 2023 жылы кезекте тұрғандарға 25 пәтер берілгенде, оның 5-і заңға сәйкес балалар үйінің түлектеріне берілді.
Олардың тағы бір жеңісі – БҚО экс-әкімі Ғали Есқалиевтің тапсырмасы бойынша «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалысының филиалы байқаушы ретінде тұрғын үй бөлу жөніндегі комиссияның құрамына кірді.
Енді Марат «Жаңару» өкілі ретінде халықтың әлеуметтік осал топтарының қатарынан кезекте тұрғандар арасында тұрғын үй бөлу жөніндегі комиссияның отырыстарына қатысады, тұрғын үй алатын балалар үйінің барлық тәрбиеленушілерінің тізімін көреді.
Дәл осы отырыстарда ол тізімдерде көптеген жылдар бойы ТКШ-ға келмеген, өздері туралы деректерді жаңартпаған балалар үйі бар екенін білді. Оларды ешкім іздеген жоқ.
Альфия Карибаевамен бірге олар кезекте тұрғандардың тізімдерін қолға алды.
Тізімдегі 72 адам ЖСН-сыз, 15 тәрбиеленуші ата — аналарына оралды-олар ата-ана құқықтарын қалпына келтірді, сәйкесінше балалар жетім мәртебесін жоғалтты, кезекте тұрған балалар қатарынан 15 тәрбиеленуші қайтыс болды.
– Мен өзім үйлерді аралап, балалар үйінің түлектерін іздедім, оларға баспана алуға кезек келді. Ол полицияға сауалдар жолдады, әлеуметтік желілерде өтініштер жазды, балалар ауылына көмек сұрады, өйткені көптеген жетім балалар тәрбиешілерімен байланысын жалғастыруда, оларға қонаққа келеді,-дейді Марат Қызылбасов. – Біз балалар ауылының директорымен үлкен жұмыс жасадық, онда бізге ТКШ-да мәліметтер жоқ көптеген түлектер туралы ақпарат берілді.
Әлеуметтік желілер арқылы ол Екатеринаның отбасын тапты-ол 1988 жылы туған балалар үйінің тәрбиеленушісі, 2009 жылдан бері тұрғын үйге кезекте тұрды.
Осы жылдар ішінде Екатерина саяжайларда тұрды,жалғыз өзі қызын тәрбиелеп отырды. Өткен көктемде оның үйі су астына кетті. Стресстен әйел ауырып, қайтыс болды. Қызды оның достары, елдегі көршілері патронатқа рәсімдеді.
– Заңға сәйкес, егер кезекте тұрған адам қайтыс болса, онда мемлекеттен тұрғын үй алу құқығы оның отбасы мүшелерінде сақталады. Мен Катяның қызын таптым, ол өткен желтоқсанда 2 бөлмелі пәтер алды. Мен қыз кәмелетке толғанға дейін пәтерді сатуға тыйым салу үшін қалалық білім бөлімінің қамқоршылық бөліміне жүгіндім, – деп атап өтті Марат Қызылбасов.
2024 жылдың желтоқсанында өз баспанасын алғандардың ішінен тағы бір кезекте тұрған Марат Қызылбасов полицияның көмегімен тапты. Оған Альфия Қабышеваның қазір Шыңғырлау ауданында тұратынын айтты. Ол Шыңғырлау АІІБ-ге өтініш жасады, сол жерден жауап келді: қыз Бөрлі ауданына тұрақты тұруға кетті.
Ақсайда полицейлер Альфияны таба алды. Марат онымен байланысып, оның баспана алу кезегі келгенін хабарлады.
Белгілі болғандай, Альфия Кабышеваның жеке баспанасы жоқ. Ол 2010 жылдан бері кезекте тұрды. Осы жылдар ішінде ол бір жалдамалы пәтерден екіншісіне көшті.
Белсендінің айтуынша, ол кезекте тұрған балалар үйін табуға көмектескен кезде осындай бірнеше әңгімелер бар. Ол біреуді жеке көрді, ол бақытты адамдар өз пәтерлеріне қоныстанғаннан кейін де кейбіреулерімен кездесе алмады.
Марат Қызылбасовқа жетім балалар үшін кезекті тәртіпке келтіру, баспанаға кезекте тұрған балалар үйінің түлектерін іздеу бойынша осы өтеусіз жұмыс не үшін қажет?
– Мен мұнымен айналысамын, өйткені мені қызықтырады. Мен адамдарға көмектескім келеді, сондықтан мұқтаждардың бәрі пәтер ала алады», – дейді Марат.
Бүгінгі таңда, оның деректері бойынша, балалар үйінің арасында тұрғын үй кезегінде 1986 адам тұр. Олар мемлекеттен 10-15 жыл баспана күтеді. Мараттың өзі кезекте-313. Оның тынымсыз жұмысының 4 жылында ол айтарлықтай болмаса да, кезекте тұрды (370 болды).
Людмила КАЛАШНИКОВА
Темірлан Иманғалиевтің суреті мен бейнесі
Тақырып бойынша оқыңыз: Оралдағы балалар үйінің түлегі Тоқаевтан жетім балаларға тұрғын үй бөлу кезінде әділдік пен заңды қалпына келтіруді сұрайды
Орал әкімдігінде тұрғын үй кезегіндегі былықты қоғам белсенділері анықтады
Балалар үйінің түлектерін тұрғын үйге кезекке қойған жоқ: «Сізге ұнамағанмен, бірақ олар да адамдар»
