Алаң бір жарым сағат ішінде жоғалып кетті: Орал тұрғындары наразы

Алаңның жанында орналасқан көпқабатты тұрғын үйлердің ашуланған тұрғындары редакцияға жүгінді-18 наурызда Құрманғазы көшесі мен Еуразия даңғылының қиылысындағы алаңға арнайы техникамен бірнеше адамнан тұратын жастар бригадасы келіп, бір жарым сағат ішінде 17 ағашты кесіп тастады. Жергілікті тұрғындар бірнеше ағашты қорғай алды. «ОА» анықтағандай, алаңның орнында жердің жаңа иесі кеңсе салуға ниетті. Бірақ қала әкімдігінің өтініші бойынша ол құрылысқа дайындықты тоқтатты.

– Алдымен олар алаңдағы барлық орындықтарды тез бұзды, содан кейін – түсіндірмесіз және ескертусіз шамдар алынды. Содан кейін олар тез келіп, барлық ағаштарды кесіп тастады-алаңның жанындағы көпқабатты үйдің тұрғыны Надежданың ашуы қатты.

Көршілерімен бірге олар прокуратураға және антикорға ұжымдық арыз жазды, сондай-ақ Қазақстан Президентіне жүгінді және өз өтініштеріне жауап күтуде.

9 соток жер учаскесіне құқықтың пайда болуы 2000 жылдың сәуірінде пайда болды, деп хабарлады «ОА» редакциясына қала әкімдігінде.

Орал әкімінің орынбасары Азамат ХАЛЕЛОВ гүлзардың астындағы жер учаскесі алғаш рет Арматура зауытына берілгенін айтты.

– Бұл учаскеде 2000 жылға дейін тұрғын үй салынды, кейін ол апатты деп танылып, бұзылды. Осыдан кейін жер учаскесі иеліктен шығарылды және арматура зауытына жер жеке меншікке берілді. Сол кезде жерді жеке меншікке беру туралы заңның нормалары басқаша болды және аукцион өткізбестен жерді меншікке беруге мүмкіндік берді. Ол кезде жерді уақытша пайдалануға беру болған жоқ, яғни жер ғимарат салу немесе басқа да коммерциялық қажеттіліктер үшін жеке берілді,-деп түсіндірді Азамат Халелов.

Ол 2004 жылы жер «КазАрмапром» ЖШС кәсіпорнына сатылғанын, 2010 жылы айырбастау шарты негізінде жеке тұлғаға Кимге берілгенін айтты. 2015 жылы жер учаскесін Орал – Ершова тұрғыны сатып алды, сол жылы ол жерді «Ланцет» ЖШС-не сатты, содан кейін 2017 жылдың қазан айында Гүлшара Истаева жер учаскесін сатып алды. Ал 2024 жылдың қараша айында жерді Тимур Қадырғалиев сатып алды.

– Тимур Қадырғалиев бірден әкімдікке екі қабатты кеңсе ғимаратының скверінің астындағы жер учаскесін салу үшін СЖТ (сәулет жоспарлау тапсырмасы) өтінімін берді. Онда бірінші қабатта автотұрақ, ал екінші қабатта кеңсе үшін бөлме болуы керек. Әкімдік Қадырғалиевке СЖТ беруден үш рет бас тартты, содан кейін ол әкімдіктің іс-әрекетіне дау айту үшін сотқа жүгінді. Нәтижесінде бірінші сатыдағы сот әкімдіктің Кадырғалиевке СЖТ беруден бас тартуын заңсыз деп тану туралы шешім шығарды. Апелляциялық сатыдағы сот бірінші сатыдағы соттың шешімін қолдайды, – деді Азамат Халелов.

«ОА» әкімдігінде бірінші сатыдағы соттың шешімі көрсетілді. Құжатқа сәйкес, сотқа Тимур Қадырғалиев емес, Гүлшара Истаева, алаңның астындағы жер учаскесінің бұрынғы иесі берген. Сонымен қатар, Тимур Қадырғалиевке сот шешімінен кейін қараша айында берілген, ал Азамат Халеловтың айтуынша, сол кезде ол тек Гүлшара Истаевадан жер сатып алған. СЖТ неге Тимур Қадырғалиевке берілді деген сұраққа, әкімдік сотында жер учаскесінің бұрынғы иесі дауласқанымен, Азамат Халелов Истаеваның сотта әкімдік шешіміне қарсы шығып, жерді бірден Тимур Қадырғалиевке сатқанын түсіндірді.

Қадырғалиевтің болашақ нысанды салуға арналған эскиздік жоспары дайын.

-Біз Тимур Қадырғалиевке сквердің орнында бірдеңе салғалы жатқанына адамдар риза емес екенін түсіндірдік. Бірақ Қадырғалиев бұл жердің жеке меншік иесі екенін және ойластырылған нысанды салуға барлық негіз бар екенін еске салады. Дегенмен, ол әкімдіктің өтінішіне келісті – құрылыстың басталуына асықпаңыз, – деді Азамат Халелов.

Қазіргі уақытта алаңның астындағы жер учаскесінде құрылыс тоқтатылды.

– Сәуір айының басында біз халықпен және әлеуетті құрылыс салушымен кездесеміз, жағдайды бірлесіп талқылаймыз, әр тарапты қанағаттандыратын шешім табамыз, – деді қала әкімінің орынбасары.

Алаңда кесілген 17 ағаш үшін Тимур Қадырғалиев 170 дана көлемінде ағаштарды өтемдік отырғызу деп аталатын және екі жыл ішінде жаңадан отырғызылған ағаштарға қызмет көрсететін болады. Ол бұрынғы сквер учаскесінде ағаштарды кесуге рұқсат сияқты ағаш отырғызудың техникалық тапсырмасын алды.

Бас жоспарға сәйкес алаңның орнында не бар? – біз қала әкімінің орынбасарынан сұрадық.

– Біздің Бас жоспарымыз 2014 жылы әзірленді, ал жер учаскесіне құқықтың пайда болуы 2000 жылы пайда болды. Бұл жағдайда алаңның астындағы жер учаскесінің жеке меншігіне құқықтың алғашқы пайда болуы асып түседі. Бұл жағдайда бас жоспар бұрын берілген нәрсені қайталайды. Бас жоспар бойынша әкімшілік кеңсе ғимараты тұр, – деді Азамат Халелов.

Қазір бұрынғы алаңның жанындағы көпқабатты үйлерде тұратын кейбір тұрғындардың айтуынша, Бас жоспарға сәйкес қызыл сызық бар, оны қалай түсіндіруге болады?

– Мен сізге тағы бір рет еске саламын, бас жоспар 2014 жылы жасалды, ал жерге меншік құқығы одан да ертерек пайда болды. Онда қызыл сызық болса да, бұрын белгіленген меншік құқығын ешкім жоя алмайды. Бірақ егер меншік иесі бізге ғимараттың осы жерінде құрылыс салу үшін СЖТ-ға жүгінген болса, біз оған мұндай рұқсат бермес едік. Бірақ егер ол сотқа жүгінсе, онда әкімдіктің әрекеттері заңсыз деп танылады, өйткені меншік құқығы қаланың бас жоспарын әзірлеуден және біреудің жеке меншігі болып табылатын учаскеде қызыл сызықтың пайда болуынан бұрын пайда болды. Бұл заңның нормалары, – деп түсіндірді Азамат Халелов.

Естеріңізге сала кетейік, сквер учаскесінде бірнеше орындықтар орнатылып, жарықтандыру болды, ағаштар өсті. Алаңға қызмет көрсету жергілікті бюджет есебінен жүргізілді. Жер учаскесінің иелері бұған ешкімнің қатысы жоқ.

– Әрине, сұрақ туындайды: «Егер жер мақсатына сай игерілмесе, неге оны әкімдік заңға сәйкес алып қоймады?»Қазіргі уақытта біз мұны 2000 жылдан бері ешкім жасамағанын және жерді уақтылы тәркілемегенін көріп отырмыз. Бұл Стеланың артындағы жер жағдайына ұқсас. Онда жеке меншік иесі де жерді игергісі келеді-ол ағаштарды кесуді бастады. Әкімдік бұл учаскені қаланың басқа аудандарындағы бірнеше учаскелерге айырбастау ниетімен оның әрекеттерін тоқтатты. Бірақ сонымен бірге қала жұртшылығы мұндай шешімге қарсы. Адамдар: «Неліктен бұл жерлер өз уақытында берілді, енді осындай үлкен сомаға – 591 миллион теңгеге тең учаскелерді алып, бересіз?»Әкімдік бұл жұмыстарды тоқтатты. Өз тарапынан жер иесі оған баламалы учаске беруді немесе оның меншігіндегі учаскені игеруге кедергі жасамауды сұрайды. Сонымен қатар, жұртшылық жерді игеруге және оған теңестірілген учаске беруге қарсы, – деді Азамат Халелов.

Оның айтуынша, кез-келген жағдайда билік бұл учаскелер бойынша шешім қабылдауға мәжбүр болады, бұл екі тарап үшін де аз ауырады.

– Кез-келген жағдайда шешім қабылдауға тура келеді, өйткені адамдар сол жылдары сатып алынған кейбір учаскелерді 7-15 рет сатқан. Өйткені екі мыңыншы жылдары, мен айтқанымдай, бұл мәселелер бойынша заң нормалары жұмсақ болды, бұл сол кездегі үрдіс, содан кейін бәрі енді басталды. Енді әкімдікке өзен бойындағы жерді сатып алу туралы өтінішпен жүгіну мүмкін емес-бұл абсурд. Бір кездері қателіктер жіберілген, бірақ қазір үнемі артқа қараудың қажеті жоқ. Шын мәнінде, қазір жеке меншік иелеріне шағымдар жоқ, өйткені олар сол кездегі учаскелерді заңды түрде сатып алған. Бірақ кез келген жағдайда кезең – кезеңмен, ақылға қонымды, біздің азаматтарымыздың мүдделерін халық тарапынан да, бизнес тарапынан да барынша ескере отырып, жер мәселелерінде туындайтын барлық жағдайларды біз шешуге ниеттіміз, – деп қорытындылады Азамат Халелов.

Мария ДРАЧЕВА

Фото: Темірлан Иманғалиев